آیه

الر کِتَبٌ أُحْکِمَتْ ءَایَتُهُ ثُمَّ فُصِّلَتْ مِن لَّدُنْ حَکِیمٍ خَبِیرٍ
أَلَّا تَعْبُدُواْ إِلَّا اللَّهَ إِنَّنِى لَکُمْ مِنْهُ نَذِیرٌ وَبَشِیرٌ

ترجمه

الف لام را، (قرآن) کتابى است که آیات آن استوار گشته، آنگاه از جانب حکیمى آگاه، شرح و تفصیل داده شده است.
که جز خداوند یکتا را نپرستید، همانا از طرف او براى شما هشدار دهنده و بشارت دهنده هستم.

نکته ها

قرآن از همین حروف الفبا تشکیل شده که همواره در اختیار همه هست، امّا خداوند از همین حروف ساده، کتابى ساخته که کسى نمى‏تواند مشابه آن را بیاورد. چنانکه انسان از خاک، آجر و سفال مى‏سازد، ولى خداوند ازهمین خاک، هزاران نوع گل، گیاه، میوه، حیوان و انسان خلق مى‏کند. آرى، همان گونه که قدرت خداوند را در نظام تکوین مى‏بینیم، قدرت او را در کتاب تشریع نیز مشاهده مى‏کنیم.
قرآن کتابى است هم محکم و هم مفصّل، نه تناقض دارد و نه تهافت، هم فصیح است و هم بلیغ، محتوایش در فصل‏ها و سوره‏هاى مختلف، جداى از یکدیگر امّا به دنبال هم و پیوسته آمده است.
قرآن، کتابى است محکم که یک روح دارد و آن روحِ توحید است و تمام داستان‏ها و مواعظ و احکام و آیات قرآن، تفصیل همان روح توحید است.
قرآن کتابى است محکم، نه تغییر و تحریف یافته و نه قابل شکّ و تردید است. بناى آن بر حدس و فرض نیست، بلکه همه‏ى مطالبش محکم و استوار است.

پیام ها

 1- قرآن کتاب بس مهم است. («کتابٌ» نکره وتنوین دارد که رمز عظمت است)
 2- الفاظ و محتواى قرآن، نشانه‏ى عظمت آن است. «آیة»
 3- بنیان قرآن، محکم واستوار است وهیچ چیزى نمى‏تواند سبب تزلزل آن شود، بلکه با پیشرفت علم، اسرار این کتاب بیشتر کشف مى‏شود. «احکمت آیاته»
 4- قانون و کتاب، هم باید محکم باشد و هم روشن و واضح. «احکمت ... ثمّ فصّلت» (قوانین غیر الهى، یا محکم نیست، یا روشن نیست و یا قانونگذار طبق حکمت و مصلحت و آگاهى، قانون را وضع نکرده است)
 5 - قرآن، هم استدلالى و تزلزل ناپذیر است و هم جامع تمام ابعاد زندگى دنیوى و اخروى مى‏باشد. «احکمت ... ثمّ فصّلت»
 6- کلیّات قرآن یکجا بر قلب پیامبرصلى الله علیه وآله نازل شده، آنگاه در مدّت بیست و سه سال تفصیل داده شده است. «احکمت ... ثمّ فصّلت»
 7- چون خداوند حکیم است، کتابش محکم است و چون خبیر است، تمام نیازها را تفصیل داده است. «احکمت ... ثمّ فصّلت من لدن حکیم خبیر»
 8 - دعوت به یکتاپرستى، سرلوحه‏ى پیام همه‏ى انبیاست. «الاّ تعبدوا الاّ اللّه»
 9- فلسفه‏ى نزول کتب آسمانى، توحید و پاکسازى جامعه از شرک است. «کتابٌ احکمت آیاته ... الاّ تعبدوا الاّ اللَّه»
 10- دعوت به یکتاپرستى و هشدار و بشارت، نمونه‏ى سخن استوار خداوند است. «احکمت آیاته... الاّ تعبدوا الاّ اللَّه»
 11- پیامبر صلى الله علیه وآله از جانب خدا، امّا براى سعادت مردم آمده است. «انّنى لکم منه»
 12- شیوه‏ى تبلیغ پیامبران، هشدار و بشارت است. «نذیرٌ و بشیر»

توضیحات

این سوره در سال‏هاى آخر حضور پیامبرصلى الله علیه وآله در مکّه نازل شده است، سال‏هایى که به جهت وفات حضرت ابوطالب و حضرت خدیجه مسلمانان در شرایط بسیار سختى بسر مى‏بردند.
پیامبر اکرم صلى الله علیه وآله فرمود: سوره‏ى هود مرا پیر کرد.(5) زیرا آیه‏ى استقامت در این سوره نازل شده است: «فاستقم کما امرت و من تاب معک»(6) همان گونه که به تو دستور داده شده پایدارى و صبر کن و یاران تو نیز باید پایدارى کنند. امّا بى‏صبرى یاران پیامبر صلى الله علیه وآله آن حضرت را زجر مى‏داد.
محتواى این سوره که یکصدوبیست‏وسه آیه دارد، تاریخ پیامبران و به خصوص حضرت نوح‏علیه السلام و توجّه به مسائل اعتقادى است. از دقّت در تاریخ انبیا استفاده مى‏شود که حرکت انبیا یک جریان مستمر تاریخى است، نه یک حادثه‏ى زودگذر. تاریخ پیامبران و اقوام آنان قانون‏مند است و مطالعه‏ى آن رمز سقوط یا عزّت ملّت‏ها را روشن مى‏سازد و نشان مى‏دهد که دین از جامعه جدا نیست و سرنوشت جامعه بستگى تمام به دین و آئین مردم آن جامعه دارد.
در این سوره پنج مرتبه نام حضرت هود علیه السلام آمده است که برابر با تکرار این نام در باقى قرآن است.
5) تفسیر نمونه ؛ بحار، ج‏92، ص 198.
6) هود، 112.