سوره 11.‏ هود آیه 7

آیه

وَهُوَ الَّذِى خَلَقَ السَّمَوَتِ وَالْأَرْضَ فِى سِتَّةِ أَیَّامٍ وَکَانَ عَرْشُهُ عَلَى الْمَآءِ لِیَبْلُوَکُمْ أَیُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا وَلَئِنْ قُلْتَ إِنَّکُم مَّبْعُوثُونَ مِن بَعْدِ الْمَوْتِ لَیَقُولَنَّ الَّذِینَ کَفَرُواْ اِنْ هَذَآ إِلَّا سِحْرٌ مُّبِینٌ

ترجمه

او کسى است که آسمان‏ها و زمین را در شش روز (دوران) آفرید و عرش (حکومت) او بر آب قرار داشت، تا شما را بیازماید که کدام یک نیکوکارترید و اگر بگویى که شما پس از مرگ زنده خواهید شد، همانا کفّار خواهند گفت: این نیست مگر سحرى آشکار.

نکته ها

مراد از شش روز در آیه، شش مرحله و دوران است. زیرا در ابتداى آفرینش، خورشیدى نبود تا شب و روزى باشد.
کلمه‏ى «عَرش» به سقف و مکان مسقّف و داربست و همچنین به تختِ بلند و بزرگ پادشاهان اطلاق مى‏شود و گاهى به عنوان کنایه از قدرت بکار رفته است. مثلاً مى‏گویند: فلانى بر تخت نشست، یا آنکه فلانى را از تخت پائین کشیدند، یعنى قدرتش از بین رفت.
سؤال: این آیه، هدف خلقت را آزمایش انسان مى‏داند، «لیَبلوَکم» ولى آیات دیگر امور دیگرى را بیان کرده‏اند، چگونه است؟
پاسخ: هدف‏ها در طول یکدیگر و به صورت مرحله‏اى است، چنانکه شخمِ زمین براى کشت است و کشت براى گندم و گندم براى نان و نان براى انسان. آیات قرآن نیز مراحلى را براى هدف خلقت انسان بیان کرده است:
الف: آفرینش براى آزمایش است. «لِیَبلوَکم»
ب: آزمایش، براى جدا کردن خوبان از بدان است. «لِیمیز اللّه الخبیث من الطیّب»(10)
ج: جدا کردن خوبان از بدان، براى جزا و کیفرِ متناسب است. «لتُجزى کل نفس بما کسبت»(11)
د: جزا و کیفرِ متناسب، براى عمل به وعده بوده است. «وعداً علینا»(12)
حضرت على علیه السلام فرمود: آزمایش خداوند براى دانستن نیست، بلکه آزمایش او براى بروز عکس‏العمل از انسان است، تا اگر عملش خوب بود، پاداش گیرد و اگر بد بود، کیفر بیند.(13)
در روایات، «احسن عملا» به «احسن عقلا و اورع عن محارم اللّه و اسرع فى طاعة اللّه»(14) و در بعضى روایات به «ازهد فى الدنیا»(15) تفسیر شده است، چنانکه امام صادق‏علیه السلام مى‏فرماید: حُسن عمل، یعنى عملِ همراه علم، اخلاص و تقوى، نه عمل زیاد.(16)
10) انفال، 37.
11) جاثیه، 22.
12) انبیاء، 104.
13) نهج‏البلاغه، خطبه 144.
14) تفسیر مجمع‏البیان.
15) بحار، ج 74، ص‏93.
16) تفسیر کنزالدقائق.

پیام ها

 1- جهان، براى انسان آفریده شده است. «خلق السموات و الارض ... لیبلوکم»
 2- گرچه قدرت الهى مى‏تواند همه چیز را در یک لحظه بیافریند، ولى حکمت الهى اقتضا مى‏کند که آفرینش تدریجى باشد. «خلق ... فى ستة ایّام»
 3- سرچشمه‏ى مادّى آسمان‏ها وزمین، آب ویا موادّ مذابّ بوده است. «کان عرشه على الماء»
 4- آب، قبل از آسمان‏ها و زمین وجود داشته است.«کان عرشه على الماء»
 5 - هدف از آفرینش همه‏ى موجودات، رشد معنوى واختیارى انسان بوده است. «خلق السموات و الارض ... لیبلوکم ایّکم احسن عملاً»
 6- کیفیّت عمل مهم است، نه کمیّت آن. «ایّکم احسن عملاً»
 7- آسمان و زمین براى کار نیک آفریده شده، نه براى کامیابى و لذّت‏طلبى و غافل بودن. «ایّکم احسن عملاً»
 8 - منکرین معاد، برهان ندارند و فقط تهمت مى‏زنند. «ان هذا الاّ سحرٌ مبین»