آیه

وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى‏ عَلَى اللَّهِ کَذِباً أُوْلَئِکَ یُعْرَضُونَ عَلَى‏ رَبِّهِمْ وَیَقُولُ الْأَشْهَدُ هَؤُلَا ءِ الَّذِینَ کَذَبُواْ عَلَى‏ رَبِّهِمْ أَلَا لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّلِمِینَ

ترجمه

و کیست ستمکارتر از آنکه بر خداوند دروغ مى‏بندد؟ آنان (در قیامت) بر پروردگارشان عرضه مى‏شوند و شاهدان (آن روز انبیا و فرشتگان) خواهند گفت: اینها همان کسانى هستند که بر پروردگارشان دروغ بستند. بدانید، لعنت خدا بر ستمگران باد.

نکته ها

دادگاه قیامت، گواهان بسیار دارد:
الف: خداوند، که شاهد بر همه‏ى اعمال ماست. «انّ اللّه على کل شیىٍ شهید»(32)
ب: پیامبر اکرم‏صلى الله علیه وآله. «فکیف اذا جئنا من کل امّةٍ بشهید و جئنا بک على هولاء شهیداً»(33) چگونه است حال آنها در آن روز که براى هر امّتى گواهى بیاوریم و تو را گواه بر آنها قرار دهیم.
ج: امامان معصوم‏علیهم السلام. «و کذلک جعلناکم امّةً وسطاً لتکونوا شهداء على الناس»(34) ما شما را امّت میانه قرار دادیم تا گواه بر مردم باشید. طبق روایات مراد از امّت، امامان معصومند، زیرا سایر افراد امّت، از علم و عصمت لازم براى گواهى در آن روز برخوردار نیستند.
د: فرشتگان. «و جاءت کل نفس معها سائقٌ و شهید»(35) در قیامت همراه هر انسانى دو فرشته مى‏آید، یکى او را سوق مى‏دهد و یکى شاهد بر اوست.
ه : زمین. «یومئذ تحدّث اخبارها»(36) در قیامت زمین اخبار خود را بازگو مى‏کند
و: وجدان. «اقرء کتابک کفى بنفسک الیوم علیک حسیباً»(37) نامه‏ى عملت را بخوان و خود قضاوت کن که با تو چه برخورد شود.
ز: اعضاى بدن. «یوم تشهد علیهم السنتهم و ایدیهم و ارجلهم»(38) روز قیامت زبان و دست و پا به سخن آمده و علیه انسان گواهى مى‏دهند.
ح: زمان. امام سجّادعلیه السلام در دعاى ششم صحیفه مى‏فرماید: «هذا یومٌ حادثٌ جدید و هو علینا شاهدٌ عتید» امروز روز جدیدى است که در قیامت گواه اعمالى است که در آن انجام مى‏دهیم.
ط: عمل. «وجدوا ما عملوا حاضراً»(39) در قیامت اعمال انسان تجسّم یافته و در برابر او نمودار مى‏شوند.
سؤال: قرآن در مورد گناهان بسیارى کلمه‏ى «اَظلَم» را بکار برده است، در حالى که بزرگ‏ترین ظلم‏ها باید یکى باشد، نه چند تا؟
پاسخ: گرچه این تعبیر در پانزده مورد بکار رفته است، امّا همه‏ى آنها مربوط به انحرافات فکرى اعم از شرک، افترا، کتمان حقّ و جلوگیرى از راه و یاد خداست. بنابراین بزرگ‏ترین ظلم‏ها، ظلم فکرى و فرهنگى و اعتقادى است.
قرآن در این آیه و چند آیه‏ى بعد، سیما و سرنوشتِ شخص افترازننده بر خداوند را چنین بیان مى‏کند: ظالم‏ترین افراد است، از الطاف الهى محروم است، به قیامت ایمان ندارد، حقائق را تحریف مى‏کند، راه خدا را مى‏بندد، نه در دنیا قدرت فرار از سلطه‏ى الهى را دارد و نه در قیامت یاورى، عذابش چند برابر، عمرش بر باد رفته، کوشش‏هایش تباه گشته و نفس و جان باخته است.
32) حج، 17.
33) نساء، 41.
34) بقره، 143.
35) ق، 21.
36) زلزال، 4.
37) اسراء، 14.
38) نور، 24.
39) کهف، 48.

پیام ها

 1- افترا بر خداوند، بزرگ‏ترین ظلم‏هاست. نویسندگان و گویندگان مذهبى، مراقب گفتار و نوشتار خود باشند. «و من اظلم ممن افترى‏ على اللّه»
 2- بزرگى و زشتى ظلم، بستگى به متعلّق آن دارد. «اظلم ممّن افترى‏ على اللّه»
 3- در قیامت پرده‏ها کنار مى‏رود و امرى پنهان نمى‏ماند.«یعرضون على ربّهم»
 4- در قیامت گواهان بسیارى شهادت خواهند داد، پس مراقب کار خود باشیم. «و یقول الاشهاد»