چاره نگرانی های مردم در نهج البلاغه
بازدید : 2370
نویسنده : مرحوم فیض الاسلام (شارح نهج‌البلاغه) ص 1308
همه پریشانند و در فکر علاج، لکن چاره را
نمی‌دانند، تنها رهانندة بشر از پریشانی بدقّت خواندن و عمل به‌فرمایش‌های
حضرت امیرالمؤمنین ـ علیه السّلام ـ در نهج‌البلاغه است که همة نگرانی‌ها
را برطرف نموده مردم را براه سیادت و سعادت سوق می‌دهد.
دنیای امروز را تباهکاری، ستمگری، دوروئی، خودخواهی، بدبختی بجائی رسانده که زندگی افراد آن تیره و تار شده، آسایش، دادگری، یگانگی، آشتی، نیک‌بختی در جهان برقرار نمی‌گردد مگر به پیروی جهانیان از گفتار و کردار امیرالمؤمنین ـ علیه السّلام ـ که نمونة از آن‌را سیّد شریف رضیّ در کتاب مقدّس نهج‌البلاغه گرد آورده و چون در همین مختصر از جمیع شئون زندگی چیزی فروگزار نشده سیادت و سعادت و عمل کنندة را ضامن است، زیرا این کتاب نتیجة گفتار همة پیغمبران و راهنمای درک معانی و حقائق قرآن کریم و نجات دهندة گمراهان و گرفتاران است.
این گفتار روی دو پایة برهان عقل و علم استوار است و ما لاف نزده و گزاف نگفته‌ایم اگر باور ندارید برجستگان و دانایان خود را در مجلسی گرد آورید تا اثبات نموده به‌خواصّ و عوامّ بفهمانیم: هر که طالب خیر و نیکوئی و آسایش و خوشی است بایستی کتاب نهج‌البلاغه را (که پس از قرآن کریم و سخنان پیغمبر اکرم در جهان مانند ندارد) مورد مطالعه و سرمشق و دستور زندگانی خویش قرار دهد، بنابراین باید:
پادشاهان و وزراء و رجال سیاسی بخوانند تا استقلال و تمامیّت کشور را حفظ نموده و به‌وظائف خود و طرز سلوک با رعیّت پی‌برند وکلاء مجلسین: سناء و شوری بخوانند تا از بدعت (احداث چیزی در دین که از دین نبوده) دوری گزیده به‌دستور دین رفتار نمایند، حکمرانان و رؤساء هر شهر بخوانند تا رفاه و آسایش خود و کسانی را که به آنان سپرده شده فراهم سازند، اُمراء لشگر و افسران و سربازان بخوانند تا آمادة حفظ حدود و ثُغُور کشور بوده و در کارزار همیشه فتح و فیروزی را دریابند، ستمگران و بیچارگان بخوانند تا کیفر ستم و پاداش شکیبائی را دانسته عبرت گیرند، اغنیاء و فقراء بخوانند تا کبر و سرفرازی و رشک و پستی را از خود دور سازند، علماء و دانشمندان بخوانند تا از همة دانش‌ها بهره‌مند گردند، مجتهدین عظام بخوانند تا راه استنباط احکام الهی را بیاموزند، مبلّغین و تربیت کنندگان مردم عوام بخوانند تا دین را به‌دنیا نفروخته رضاء حق را بدست آورده سعادتمند شوند، وعاظ و گویندگان بخوانند تا طریقة وعظ و خطابه را آموخته وقت خود و شنونده را با سخنان بیهوده و ژاژ تلف نکنند، مؤلفّین و نویسندگان بخوانند تا مهمل نبافند و عفّت قلم را حفظ نموده مطالبی بنویسند که خود و اعقابشان به‌آن فخر نمایند، فُصحاء و بُلغاء و اُدباء و خُطباء بخوانند تا از خرمن فصاحت و بلاغت و شیرینی کلام آن خوشه‌ها بردارند، تُجّار و کسبه و اطبّاء بخوانند تا در داد و ستد و طبابت خدا را در نظر داشته سود حلال بدست آرند که نزد خدا و خلق شرمنده نباشد، قُضات و وُکلاء دادگستری و صاحبان محاضر رسمی بخوانند تا در دادرسی‌ها و معاملات برای چند ریال پول حکم به‌ناحقّ ندهند و خلافی ننویسند و از عاقبت آن بپرهیزند، دانشجویان و هوشمندان بخوانند تا از شاخه‌های درخت دانش میوه چیده غولان و نادانان و گمراهان و گمراه‌کنندگان را در هر لباس بشناسند، جوانان بخوانند تا طراوت جوانیشان را در راه‌های بیهوده از دست ندهند، کارگران و رنجبران و بیابان گردان و رانندگان (که کمتر وسیله و وقت کسب اطلّاع دارند) بخوانند تا از خواندن آن همه چیز بدست آورند، طَبیعیّین و مادّیّین و فلاسفه بخوانند تا از تاریکی‌هایی که به آن گرفتارند رهایی یافته به‌مبدء و معاد آشنا گردند، یهود و نصاری و مجوس بخوانند تا راه سعادت را در آن دیده با کتاب‌های خود مطابقه کرده حقّ و حقیقت را دریابند، گمراه‌کنندگان بخوانند تا از بد عاقبتی و رسوائی ترسیده بیش از این در اغفال ساده‌لوحان سعی ننمایند، گمراه شدگان بخوانند تا از راه کجی که آنان را به‌آن سوق داده‌اند بازگشته گرد هر نادرست، هواپرست نگردند، زُهّاد و پارسایان بخوانند تا زهد و تقوای حقیقیّ را در روش پیشوای متّقیان دیده و به‌راه‌های کج پا ننهند و از رنج خود نتیجه بگیرند، باسوادان برای بیسوادان بخوانند تا آن‌را به‌تحصیل دانش و بردن لذّت سواد و اطّلاع به‌وظائف دین و دنیا آگاه سازند، خلاصه جمیع افراد بشر باید بخوانند تا سعادت همیشگی و ترقّی دنیا و آخرت را از آن بیابند.
دنیای امروز را تباهکاری، ستمگری، دوروئی، خودخواهی، بدبختی بجائی رسانده که زندگی افراد آن تیره و تار شده، آسایش، دادگری، یگانگی، آشتی، نیک‌بختی در جهان برقرار نمی‌گردد مگر به پیروی جهانیان از گفتار و کردار امیرالمؤمنین ـ علیه السّلام ـ که نمونة از آن‌را سیّد شریف رضیّ در کتاب مقدّس نهج‌البلاغه گرد آورده و چون در همین مختصر از جمیع شئون زندگی چیزی فروگزار نشده سیادت و سعادت و عمل کنندة را ضامن است، زیرا این کتاب نتیجة گفتار همة پیغمبران و راهنمای درک معانی و حقائق قرآن کریم و نجات دهندة گمراهان و گرفتاران است.
این گفتار روی دو پایة برهان عقل و علم استوار است و ما لاف نزده و گزاف نگفته‌ایم اگر باور ندارید برجستگان و دانایان خود را در مجلسی گرد آورید تا اثبات نموده به‌خواصّ و عوامّ بفهمانیم: هر که طالب خیر و نیکوئی و آسایش و خوشی است بایستی کتاب نهج‌البلاغه را (که پس از قرآن کریم و سخنان پیغمبر اکرم در جهان مانند ندارد) مورد مطالعه و سرمشق و دستور زندگانی خویش قرار دهد، بنابراین باید:
پادشاهان و وزراء و رجال سیاسی بخوانند تا استقلال و تمامیّت کشور را حفظ نموده و به‌وظائف خود و طرز سلوک با رعیّت پی‌برند وکلاء مجلسین: سناء و شوری بخوانند تا از بدعت (احداث چیزی در دین که از دین نبوده) دوری گزیده به‌دستور دین رفتار نمایند، حکمرانان و رؤساء هر شهر بخوانند تا رفاه و آسایش خود و کسانی را که به آنان سپرده شده فراهم سازند، اُمراء لشگر و افسران و سربازان بخوانند تا آمادة حفظ حدود و ثُغُور کشور بوده و در کارزار همیشه فتح و فیروزی را دریابند، ستمگران و بیچارگان بخوانند تا کیفر ستم و پاداش شکیبائی را دانسته عبرت گیرند، اغنیاء و فقراء بخوانند تا کبر و سرفرازی و رشک و پستی را از خود دور سازند، علماء و دانشمندان بخوانند تا از همة دانش‌ها بهره‌مند گردند، مجتهدین عظام بخوانند تا راه استنباط احکام الهی را بیاموزند، مبلّغین و تربیت کنندگان مردم عوام بخوانند تا دین را به‌دنیا نفروخته رضاء حق را بدست آورده سعادتمند شوند، وعاظ و گویندگان بخوانند تا طریقة وعظ و خطابه را آموخته وقت خود و شنونده را با سخنان بیهوده و ژاژ تلف نکنند، مؤلفّین و نویسندگان بخوانند تا مهمل نبافند و عفّت قلم را حفظ نموده مطالبی بنویسند که خود و اعقابشان به‌آن فخر نمایند، فُصحاء و بُلغاء و اُدباء و خُطباء بخوانند تا از خرمن فصاحت و بلاغت و شیرینی کلام آن خوشه‌ها بردارند، تُجّار و کسبه و اطبّاء بخوانند تا در داد و ستد و طبابت خدا را در نظر داشته سود حلال بدست آرند که نزد خدا و خلق شرمنده نباشد، قُضات و وُکلاء دادگستری و صاحبان محاضر رسمی بخوانند تا در دادرسی‌ها و معاملات برای چند ریال پول حکم به‌ناحقّ ندهند و خلافی ننویسند و از عاقبت آن بپرهیزند، دانشجویان و هوشمندان بخوانند تا از شاخه‌های درخت دانش میوه چیده غولان و نادانان و گمراهان و گمراه‌کنندگان را در هر لباس بشناسند، جوانان بخوانند تا طراوت جوانیشان را در راه‌های بیهوده از دست ندهند، کارگران و رنجبران و بیابان گردان و رانندگان (که کمتر وسیله و وقت کسب اطلّاع دارند) بخوانند تا از خواندن آن همه چیز بدست آورند، طَبیعیّین و مادّیّین و فلاسفه بخوانند تا از تاریکی‌هایی که به آن گرفتارند رهایی یافته به‌مبدء و معاد آشنا گردند، یهود و نصاری و مجوس بخوانند تا راه سعادت را در آن دیده با کتاب‌های خود مطابقه کرده حقّ و حقیقت را دریابند، گمراه‌کنندگان بخوانند تا از بد عاقبتی و رسوائی ترسیده بیش از این در اغفال ساده‌لوحان سعی ننمایند، گمراه شدگان بخوانند تا از راه کجی که آنان را به‌آن سوق داده‌اند بازگشته گرد هر نادرست، هواپرست نگردند، زُهّاد و پارسایان بخوانند تا زهد و تقوای حقیقیّ را در روش پیشوای متّقیان دیده و به‌راه‌های کج پا ننهند و از رنج خود نتیجه بگیرند، باسوادان برای بیسوادان بخوانند تا آن‌را به‌تحصیل دانش و بردن لذّت سواد و اطّلاع به‌وظائف دین و دنیا آگاه سازند، خلاصه جمیع افراد بشر باید بخوانند تا سعادت همیشگی و ترقّی دنیا و آخرت را از آن بیابند.
