خانواده به عنوان رکن اصلی جوامع بشری والبته سرنوشت سازترین آنهاست
چکیده
خانواده به عنوان رکن اصلی جوامع بشری والبته سرنوشت سازترین آنها همواره
مورد توجه جامعه شناسان ومربیان امور تربیتی بوده است.این اجتماع کوچک قطع
نظر از کارکرد روانی اش که کانونی آرامش زا است؛بستر ومکانی است که برای
رفع نیازمندی های حیاتی وعاطفی انسان بناشده است.پرداختن به این بنای مقدس
وبنیادین وحمایت وهدایت آن به جایگاه واقعی ومتعالی اش همواره سبب اصلاح
خانواده بزرگ انسانی وغفلت از آن موجب دور شدن از حیات حقیقی وسقوط به ورطه
هلاکت وضلالت بوده است.قرآن کریم با نگاه ویژه به این کانون مهم
ومقدس؛توجه بشر را به تشکیل این کانون مقدس جلب می کند وبهترین الگوها را
برای شناسایی خانواده برتر به جهانیان معرفی می کند.مقاله حاضر با عنوان
ویژگیهای خانواده های قر آنی بعد ازبیان مقدمه ای کوتاه در مورد جایگاه
واهمیتی که کانون مقدس خانواده در قرآن دارد؛نمونه ها والگوهایی که در قرآن
بیان شده را معرفی کرده وبعد از آن به بیان آثار وویژگیهایی که قرآن در
خانواده می گذاردپرداخته است.ودر پایان هم چند نکته را به عنوان نتیجه گیری
بیان کرده است.
مقدمه
قرآن کریم چشمه فیاضی است که هدفی جز تربیت وهدایت
انسانهاورهنمون ساختن کاروان بشری به سرمنزل سعادت دنبال نمی کند.اهمیت
تشکیل خانواده وشئون واصول مربوط به آن در دین اسلام واضح تر است از آنکه
نیازی به اثبات داشته باشد وهمین اهمیت هم باعث شده است که خداوند جلّ شأنه
در قرآن جملاتی نهایی وسازنده ترین مطالب را مطرح نمایند.قرآن به عنوان
منبع اصلی ولا یزال دین مبین اسلام؛برکارکرد انسانی واجتماعی خانواده توجه
داشته ودستوراتی نجات بخش وروشنگر در این باره فرود آورده است.
به جهت اهمیت وتأثیری که این نهاد مقدس در رسیدن به اهداف عالیه انسانی در
جوامع بشری دارد.از دیر باز مورد توجه جامعه شناسان واندیشمندان قرار گرفته
وتألیفات زیادی نیز در این زمینه انجام شده است که از آن جمله کتاب
خانواده در قرآن تألیف احمد بهشتی؛کانون مهرورزی تألیف عباس پسندیده
ودینداری ورضامندی خانوادگی تألیف مجتبی حیدری می باشد.
امروزه اختلال در نظام مقدس خانواده وبی اعتنایی به اصول ضروری وارزشهای آن
است که پایه های اصلی زندگی را به تباهی کشیده ومهمترین عامل در ارتکاب
رفتارهای هنجار شکن قلمداد شده است.
در این مقاله تلاش شده است که با معرفی الگوها واسوه هایی که در قرآن به
عنوان خانواده های برتر شناخته شده اند .راهی را در پیش روی خانواده قرار
دهد تا این نهاد مقدس بتوانند از به تباهی کشیده شدن فرزندان وبه تبع آن
جامعه جلوگیری نماید.
جایگاه خانواده در اسلام
خانواده در اسلام کانون عبودیت پروردگار است واسلام اساس خانواده را بر
مودت ورحمت می داند وبرحفظ وتشکیل آن تأکید زیادی دارد.مثلاً در این آیه 32
سوره مبارکه نور در مورد اهمیت تشکیل خانواده می فرماید«وانکحوا الأیامی
منکم والصالحین من عبادکم وامائکم إن یکونوا فقراءَ یغنهم الله من فضله
والله واسع علیم»
در محیط خانواده ؛فرزند نیاز تکوینی ومستقیم خود را به پدر ومادر تأمین می
کند وزن وشوهر نیاز جنسی وعاطفی خود را به وسیله یکدیگر برطرف می کنند.
اسلام برای خانواده از ابتدای تشکیل آن برنامه ویژه ای دارد .نحوه معاشرت
اعضای خانواده؛روابط والدین وفرزندان هریک دستورات خاصی دارد.
از دید اسلام اساس زندگی خانوادگی برمحبت وعشق بنا شده است.خدواند در قرآن در آیه 21 سوره مبارکه روم می فرماید:
« ومن ایاته ان خلق لکم من انفسکم ازواجا لتسکنوا الیها وجعل بینکم موده ورحمه ان فی ذلک لایات لقوم یتفکرون»
واز نشانه هی او اینکه همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید تا درکنار
انان آرامش یابید؛ومیانتان مودت ورحمت قرار داد در این نشانه هایی است برای
گروهی که تفکر می کنند.
هدف خداوند از بیان آیه این است که میان دو همسر مودت ومهر ومحبت برقرار
باشد ودر کنار هم احساس آرامش کنند .بنابراین اصل در زندگی خانوادگی وجود
فضایی آرام ومحبت آمیز است .زن وشوهر باید سعی کنند که در محیط
خانواده؛میان اعضاءآرامش به وجود آید وروز به روز ؛عواطف ومحبتشان به هم
بیش تر شود.
الگوهای خانواده در قرآن
اسلام در روش تربیتی خود ؛انسانها را به الگوها ونمونه هاتی برتر توجه می
دهد.در واقع تأثیر الگوها در ساخته شدن فرد وجامعه برکسی پوشیده نیست وهر
خانوداه ای که می تواند برای ایجاد آرامش وموفقیت در زندگی به این الگوها
ونمونه ها توجه ویژه داشته باشد. که یک نمونه از خانواده ای برتر در قرآن
خاندان حضرت ابراهیم(ع)است.
خداوند در آیه33و34سوره مبارکه آل عمران به برگزیده بودن این خاندان اشاره فرموده است.
«انّ الله اصطفی آدم ونوحا وال ابراهیم وال عمران علی العالمین *ذریه بعضها من بعض والله سمیع علیم»
خداوند آدم ابوالبشر ونوح آل ابراهیم وآل عمران را برجهانیان برتری
داد.خاندان ودودمانی که برخی از برخی دیگر نشأت گرفته وبا هم دارای پیوند
وارتباط بودند وخداوند شنوای دانا است.
ودر آیه 72 سوره مبارکه انبیاء«ووهبنا له اسحق ویعقوب نافله وکلا جعلنا صالحین»
به یکی از مهمترین مواهب خدا به ابراهیم(ع)که داشتن فرزندی صالح ونسلی
برومند وشایسته است اشاره کرده و می فرماید:ما به او اسحاق را بخشیدیم
ویعقوب فرزند اسحاق را به او افزودیم وهمه آنها را مردانی صالح وشایسته
ومفید قرار دادیم.
یک نمونه دیگر از خانواده های برتر در قرآن کریم خاندان حضرت مریم(س)است که
قرآن از این خاندان به عنوان آل عمران یاد می کند.حضرت مریم وپدر ومادرش
یکی از خانواده ای برگزیده وبرتر به جهانیان معرفی شده اند. آن حضرت دست
پرورده مادری است که طبق آیه 35 سوره مبارکه آل عمران
«اذ قالت امرات عمران رب انی نذرت لک ما فی بطنی محررا فتقبل منی انک انت السمیع العلیم»
فرزند خودرا به پناه خدا سپرد وخدمتگزار صومعه قرار داد.پس پروردگارش اورابا حسن قبول پذیرا شد واورا به تربیتی نیکو پرورش داد.
ومادر فرزندی است که خداوند بشارت داد که در دنیا وآخرت آبرومند واز مقربان
در گاه خداوند باشد وبا خلق در گهواره سخن گوید«اذ قالت الملائکه یا مریم
ان الله یبشرک بکلمه منه اسمه المسیح عیسی ابن مریم وجیها فی الدنیا
والاخره ومن المقربین*ویکلم الناس فی المهد وکهلا ومن الصالحین» (آل
عمران/45-44)
منبع:ایه های انتظار
