پرسش:
آیا درست است که ما نباید به کسی جز خدا دل ببندیم؟ من شنیده ام که غیر از خدا نباید به کسی دل بست. اگر به غیر خدا دل ببندیم کار اشتباهی کردیم و نتیجه اش فقط از دست دادن آرامش است. درحالی که اگر به خدا دل ببندیم سرشار از آرامش می شویم. اگر این طور باشد، حکم کسی که مثلا به مادرش دل بستگی دارد چیست؟ دلبستگی به همسر چه طور؟ باید فراموش کند و تنها به خدا دل ببندد؟
پاسخ:
دلبستگی نسبت به خانواده اگر به معنای محبت و علاقه باشد و از حد اعتدال عبور نکند می‌تواند در راستای بندگی خداوند قرار گیرد و حتی منشعب و نشأت گرفته از محبت الهی باشد. دلبستگی و وابستگی به افراد وقتی نکوهش می شود که با محبت و بندگی خداوند در تعارض قرار گیرد و فرد به خاطر کسب رضایت محبوب خود رضایت الهی را نادیده بگیرد. یا عشق و علاقه به مخلوق او را نسبت به عشق به خالق غافل و مشغول سازد.
قرآن کریم انسان ها را در میزان عشق و علاقه ای که به خداوند و خانواده خود دارند به سه دسته تقسیم می‌کند. گروهی از انسان ها اگرچه به خداوند نیز محبت دارند اما محبت دنیا و مظاهر دنیوی در میان آنها پر رنگ تر است.
«قُلْ إِنْ کانَ آباؤُکُمْ وَ أَبْناؤُکُمْ وَ إِخْوانُکُمْ وَ أَزْواجُکُمْ وَ عَشیرَتُکُمْ وَ أَمْوالٌ اقْتَرَفْتُمُوها وَ تِجارَةٌ تَخْشَوْنَ کَسادَها وَ مَساکِنُ تَرْضَوْنَها أَحَبَّ إِلَیْکُمْ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ جِهادٍ فی سَبیلِهِ فَتَرَبَّصُوا حَتَّى یَأْتِیَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ وَ اللَّهُ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْفاسِقین؛ بگو: «اگر پدران و فرزندان و برادران و همسران و طایفه شما، و اموالى که به دست آورده اید، و تجارتى که از کساد شدنش مىترسید، و خانه هایى که به آن علاقه دارید، در نظرتان از خداوند و پیامبرش و جهاد در راهش محبوبتر است، در انتظار باشید که خداوند فرمان خویش را به اجرا در آورد و خداوند جمعیّت نافرمانبردار را هدایت نمیکند.(1)
گروه دوم نیز افرادی هستند که محبت به غیر خدا در قلب آنان به اندازه محبت به خداوند وجود دارد و هر دو با یکدیگر برابری می کند. این نوع از حب و علاقه نیز خطرآفرین و به نوعی شرک آمیز است.
«وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَتَّخِذُ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَنْداداً یُحِبُّونَهُمْ کَحُبِّ اللَّه؛ بعضى از مردم، معبودهایى غیر از خداوند براى خود انتخاب می کنند و آنها را همچون خدا دوست می دارند.»(2)
تنها عشق ورزی گروه سوم تایید می شود که خداوند متعال درباره آنها میفرماید:
«وَ الَّذینَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبًّا لِلَّه؛ و کسانی که ایمان می آورند محبتشان نسبت به خداوند شدیدتر است.»(3)
بنابراین دوست داشتن همسر و خانواده اشکالی ندارد و بلکه بجا و ضروری است. اما این علاقه نباید به حدی باشد که عشق و بندگی خدا به پای آن قربانی شود.
پی نوشت ها:
- توبه، 24.
- بقره، 165.
- همان.
