دردناکترین حادثه کـربلا
پروفسور پیتر چلکوفسکی محقّق آمریکایی در گفت وگویی درباره حادثه «کربلا» و ویژگی های آن سخن گفته است. او تشنگی کودکان و خواسته آب از حضرت عبّاس(ع) را دردناک ترین حادثه در کربلا می داند.
پروفسور پیتر ج. چلکوفسکی، دانشمند آمریکایی لهستانی تبار، از دانشمندان متخصّص فرهنگ «ایران» است که هم اکنون استاد رشته های مطالعات «خاورمیانه»، شرق شناسی و اسلام شناسی در گروه مطالعات اسلامی و خاورمیانه در دانشگاه «نیویورک» است.
وی در گفت وگو با خبرنگار بین الملل خبرگزاری فارس، روایت جالبی از داستان کربلا دارد که بخشی از آن در ادامه آمده است:
شرق شناسی که جذب محرّم شد
آقای چلکوفسکی لطفاً خودتان را برای خوانندگان ما معرفی کنید.
من پیتر چلکوفسکی شهروند آمریکایی هستم. لیسانس خود را در سال 1958 م. در رشته واژه شناسی شرقی از «دانشگاه جگیلونیان» شهر «کراکوف لهستان» دریافت کردم و در مدرسه «درام» همان شهر به تحصیل در رشته هنرهای تئاتری پرداختم. در سال 1959م. به «لندن» رفتم و در سال 1962م. در مقطع فوق لیسانس در رشته تاریخ «خاورمیانه اسلامی» از مدرسه «مطالعات شرقی و آفریقایی» فارغ التّحصیل شدم. در حال حاضر هم بیش از چهل سال است که استاد مطالعات اسلامی و خاورمیانه در دانشگاه نیویورک هستم. بخش عمده ای از تحقیقات و مطالعات من مربوط به اسلام شیعی و به طور خاص «محرّم» و واقعه کربلا است و در این حوزه تا کنون سه کتاب و مقالات متعدّدی درباره امام حسین(ع) و واقعه کربلا نوشته ام.
علّت سفر شما به «ایران» چه بود؟
همان طور که گفتم در مقطع لیسانس زبان شناسی مشرق زمین خوانده بودم و در ادامه در یکی از دانشگاه های «انگلیس» مطالعات خاورمیانه را ادامه دادم و به همین دلیل با ایران آشنا شدم. به همین دلیل ایران را برای ادامه تحصیل در رشته ادبیات زبان فارسی انتخاب کردم.
جایی که با محرّم آشنا شدم...
شما یکی از معروف ترین محقّقان غربی در حوزه محرّم و عاشورا هستید. از آشنایی خود با محرّم بگویید.
درباره آشنایی با محرّم و عاشورا باید بگویم که قبل از اینکه به ایران سفر کنم، چیز زیادی درباره محرّم نمی دانستم و زمانی که برای ادامه تحقیقاتم به شهر «رشت» سفر کردم، با ماه محرّم مصادف بود و آنجا با یک اجرای تعزیه مواجه شدم. آنجا خیلی شیفته این مراسم شدم و باید اعتراف کنم که یک شبه عاشق محرّم شدم. این نمایش برای من که هنرهای نمایشی در «لهستان» خوانده بودم، فوق العادّه بود. از آن زمان شروع به تحقیق و نوشتن درباره تعزیه و محرّم کردم. از این نمایش به قدری هیجان زده و شگفت زده شده بودم که از آن روز به تحقیق درباره عاشورا و محرّم پرداختم.
فرهنگ عاشورا، ایران را در جنگ هشت ساله پیروز کرد
تأثیر محرّم را در میان مردم ایران چگونه دیده اید؟
مردم ایران و در کل، شیعیان، واقعه عاشورا را بزرگترین مصیبت تاریخ بشر می دانند. در ایران علاوه بر اینکه فرهنگ عاشورا در تکیه ها و در ماه محرّم گرامی داشته می شود، در شئون مختلف زندگی مورد توجّه قرار می گیرد. جمله «هر روز عاشوراست و هر روز کربلا است» در جنگ هشت ساله تأثیر زیادی در مبارزه سربازان ایرانی داشت و همین مسئله باعث انگیزه آنها برای ادامه مبارزه شد و اتّفاقاً همین فرهنگ بود که باعث پیروزی سربازان ایرانی گردید. من مسلمان یا شیعه نیستم؛ ولی خیلی مجذوب این فرهنگ شده ام.
....
آیا بررسی فرهنگ عاشورا تأثیری بر خود شما هم داشته؟
با مرور واقعه کربلا بارها تحت تأثیر قرار گرفته ام و اشک در چشمانم جمع شده است؛ ولی به خود اجازه نداده ام که گریه کنم؛ زیرا من محقّق هستم و نباید تحت تأثیر احساساتم قرار بگیرم.
شیفته شخصیّت حضرت عبّاس(ع) هستم
چه کسی در واقعه عاشورا شما را بیشتر تحت تأثیر قرار داده است؟
من به صورت خاص، شیفته شخصیّت حضرت عبّاس(ع) هستم. من مقالات زیادی را درباره ایشان نوشته و چاپ کرده ام و متون زیادی را درباره مراسمی که به حضرت عبّاس(ع) مرتبط می شود، جمع آوری نموده ام.
حضرت عبّاس(ع) به روایت چلکوفسکی
اگر بخواهید حضرت عبّاس(ع) را برای مخاطبان آمریکایی معرفی کنید، چه می گویید؟
عبّاس(ع)، جنگ آور، آزادی خواه و مدافع شجاع و بی باکی است که از حسین(ع) و خانواده اش محافظت کرد.
عبّاس(ع) فردی است که شما در فارسی به آن می گویید پهلوان. عبّاس پهلوان واقعی بود. او از حسین(ع) و خانواده او تا آخرین لحظه محافظت می کند. او زمانی که می رود برای کودکان آب بیاورد، دستانش را از دست می دهد. بعد مشک را به دهان می گیرد و زمانی که می بینند او ایستادگی می کند و به راه خود ادامه می دهد، او را شهید می کنند.
دردناک ترین حادثه کربلا به روایت کارشناس آمریکایی
دردناک ترین حادثه کربلا از نظر شما کدام حادثه است؟
تشنگی کودکان در خیمه ها و طلب آب از عبّاس(ع) داستان دردناکی دارد که مرا واقعاً تحت تأثیر قرار می دهد.
مردم ایران همه علاقه زیادی به حضرت عبّاس(ع) دارند و مراسم زیادی با نام ایشان برگزار می شود...
من عاشق مراسمی هستم که نذر حضرت عبّاس می کنند. مانند سفره حضرت عبّاس(ع). من بسیار در آیین سفره حضرت عبّاس(ع) دقّت و مشاهده کرده ام که چقدر زنان شیعه و زنان ایرانی اعتقاد به این رسم دارند؛ ولی متأسّفانه من چون خانم نیستم، هیچگاه نتوانسته ام در این مراسم شرکت کنم؛ چون این مراسم را زنان برپا می کنند. من زنانی را دیده ام که نذر سفره حضرت عبّاس(ع) کرده اند و حاجت گرفته اند. برای مثال، زنی بچّه دار نمی شد و از این طریق توانست حاجت خود را بگیرد.
