فلسفه نماز شکسته چیست وآیا این جواب که بعضی ها میگویند بخاطر مسافت طولانی وراحتی درسفر باید نماز شکسته خواند دراین زمان صدق میکند ودرست است چون الان با هواپیما میشود به هرنقطه ای کمتر ازیکساعت رفت میخواستم دراین خصوص توضیح بدهید چون به نظرم جواب قانع کننده ای نیست .
با سلام و آرزوی قبولی طاعات و عبادات شما و سپاس از ارتباط تان با مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
در ابتدا باید گفت که تمام احکام عبادی اسلام اموری تعبدی هستند و چون
خداوند عادل و حکیم و متعال انجام آنها را از ما خواسته است انجام می دهیم
هر چند که فلسفه و حکمت اکثر آن اعمال برای ما معلوم نباشد. چرا که
معتقدیم هیچ کار خداوند بدون حکمت و فلسفه نیست.
حال در مورد فلسفه شکسته شدن نماز مسافر می گوییم که خداوند در قرآن می
فرماید: وَ إِذا ضَرَبْتُمْ فِی الْأَرْضِ فَلَیْسَ عَلَیْکُمْ جُناحٌ أَنْ
تَقْصُرُوا مِنَ الصَّلاةِ إِنْ خِفْتُمْ أَنْ یَفْتِنَکُمُ الَّذِینَ
کَفَرُوا إِنَّ الْکافِرِینَ کانُوا لَکُمْ عَدُوًّا مُبِیناً(1) و چون در
زمین سفر کردید، اگر بیم داشتید که آنان که کفر ورزیدهاند به شما آزار
برسانند، گناهى بر شما نیست که نماز را کوتاه کنید، چرا که کافران پیوسته
براى شما دشمنى آشکارند.
در نتیجه در این آیه شریفه علت و حکمت شکسته شدن نماز را ترس و خطر مطرح
کرده است. اما مفسرین معتقدند این قید غالبى است و منافات با فراگیرى حکم
نسبت به سایر موارد سفر نیست چنانکه سنت پیامبر(ص) و امامان معصومعلیهم
السلام که خود مفسر و بیانگر آیات الهى بودند این بود که در سفرهای کوتاه و
بدون خطر نماز را شکسته مىخواندند.(2)
بنابراین دلیل و فلسفه اصلی شکسته شدن نماز در سفر به طور کامل براى ما
روشن نیست و تنها از برخى روایات استفاده مىشود که یکى از حکمتهاى این
حکم تخفیف و هدیه الهى براى مسافر است چنانچه در روایتی رسول اکرم(ص)
فرموده:این هدیهاى است که خداوند به شما داده است آن را بپذیرید.(3)حضرت
على(ع) مىفرماید:هر کس نماز را در مسافرت شکسته بخواند و روزهاش را افطار
کند، تخفیف [ و هدیه ]خداوند را پذیرفته و نمازش کامل است.(4)
در نتیجه شکسته شدن نماز در سفر ممکن است دلایل و حکمت های فراوانی داشته
باشد که ما از آنها بی خبر هستیم و راحتی مسافر از سختی ها و دشواری های
سفر و... ممکن است یکی از حکمت های آن باشد نه تمام حکمت آن .
اما در مورد فلسفه ای که ذکر کردید می گوییم که اولا؛ راحتی درسفر و سختی
ها و دشواری های سفر علت تامه ای برای شکسته خواندن نماز نیست هرچند که
ممکن است یکی از علل و حکمت های آن باشد . ثانیا؛ برفرض که حکمت شکسته شدن
نماز در سفر راحتی مسافر و سختی های سفر باشد می گوییم این حکمت و دلیل
منافاتی با پیشرفت تکنولوژی ها و ابزار های مسافرتی ندارد زیرا به طور
معمول در سفر شرایط تغییر مىکند و اگرچه وسایل نقلیه و امکانات مسافرت با
گذشته فرق کرده است؛ ولى در عین حال هم اکنون نیز مسافرت داراى محدودیتهاى
ویژه است چرا که در سفرها و لو سفر کوتاه و فوری به ویژه در میان راه آن
آرامش لازم وجود ندارد؛ به ویژه آنکه در سفر با وسایل سریع، دغدغهها بسیار
زیاد و فرصت اندک است. بنابراین این حکم با توجه به مشکلات زیاد اغلب مردم
در سفرها و عدم آرامش آنها، صادر شده است.
پی نوشت ها:
1. نساء (4)، آیه 101.
2. ر.ک.مکارم شیرازی،تفسیر نمونه،دارالکتب الاسلامیه، قم،1374ش، ج 4، ص 94-98.
3. همان، ص98.
4. محدث نوری، مستدرک الوسائل، موسسه آل البیت، قم،1408ق، ج 1، ص 503.
موفق باشید.
