در یکی از جنگهای زمان پیامبر (ص)، پیامبر و یارانش که بر چاهها مسلّط بودند مانع از آب خوردن دشمن شدند. اگر این درست است چه فرقیست میان این کار با آب بستن یزید ملعون بر روی امام حسین (ع) و یارانش؟
در پاسخ باید به چند نکته توجه بفرمایید:
1 ـ اهل تحقیق می‌دانند که در منابع تاریخ اسلام و به ویژه آنچه مربوط به سیرۀ رسول خدا (ص) است، دروغ پردازی‌ها و خیال‌پردازی‌ها نیز راه یافته است. انگیزۀ بسیاری از این دروغ‌پردازی‌ها، خراب کردن چهرۀ پیامبر خدا (ص) بوده است؛ یعنی کسانی که ایمان قلبی به آن حضرت نداشتند، ولی چاره‌ای نداشتند جز اینکه در ظاهر خود را مسلمان نشان دهند.(1)
2 ـ مطلبی که شما مطرح کردید، در حوادث جنگ بدر نقل شده است که رسول خدا (ص) به پیشنهاد یکی از اصحاب به نام حباب بن منذر، محل استقرار مسلمانان را به نزدیکی چاه‌های آب منتقل کرد و بعد از برداشتن آب کافی و انبار کردن آن در یک حوض، چاه را پر کردند تا مانع دسترسی مشرکان به آب شوند. این مطلب را ابن اسحاق، سیره‌نگار مشهور، به صورت مرسل نقل می‌کند؛(2) یعنی مشخّص نکرده که راوی کیست و از این رو، نقل مذکور از جهت سندی، مخدوش و غیرقابل اعتماد است. با این حال، شهرت ابن اسحاق باعث شده این نکته در منابع دیگری مانند تاریخ طبری نیز نقل شود و متأسّفانه در فیلم مشهور محمّد رسول الله (ص) ساختۀ کارگردان فقید مصطفی عقاد نیز بازتاب یافته و شهرت بیشتری یافته است.
3 ـ بستن آب بر روی دشمن، با «خلق عظیم» (3) رسول خدا (ص) سازگار نیست و نمی‌توان به چنین گزارش‌هایی اعتماد کرد. به علاوه، این مطلب با برخی گزارش‌های معتبر تاریخی در تضاد است؛ مانند:
یکم: تلاش حضرت علی (ع) برای آوردن آب، شب قبل از جنگ بدر.(4) روشن است که اگر مسلمانان بر چاه آب تسلط داشتند، نیازی به این نبود که آن حضرت جان خود را در این راه به خطر بندازد.
دو: خداوند در آیات قرآن در بارۀ جنگ بدر، انزال باران را امداد الهی می‌داند.(5) در حالی که اگر مسلمانان به آب دسترس داشتند، این سخن وجهی نداشت.
سه: موقعیتی که مسلمانان در آن مستقر شدند، و اینکه مشرکان قبل از مسلمانان به منطقه بدر و چاه آب رسیدند، با گزارش مذکور سازگار نیست.(6)
4 ـ حتی بر فرض که بپذیریم مسلمانان به دستور رسول خدا (ص) چاه آبی را پر کرده باشند، باز هم این مطلب دلالتی بر منع آب نمی‌کند؛ بلکه این کار یک تاکتیک جنگی بوده و با اهداف نظامی انجام شده و از سوی دیگر، گزارش‌های تاریخی تصریح دارند بر این که مشرکان می‌توانستند از حوضی که مسلمانان ساخته بودند و در آن آب ریخته بودند، به سادگی بنوشند. (7)
5 ـ این احتمال نیز دور از نظر نیست که این گزارش، از سوی هواداران اموی ساخته شده باشد تا از این طریق، جنایت لشکر یزید در بستن آب به روی امام حسین (علیه السلام) و اهل بیت ایشان را توجیه یا تلطیف کنند؛ کما اینکه به دروغ ادعا کردند که امیر المؤمنین (ع) در بستن آب به روی عثمان (هنگام محاصره توسط شورشیان) نقش داشته و به تلافی آن، فرزندانش حق نوشیدن آب ندارند! (8)
خلاصه اینکه بستن آب به روی مشرکان در جنگ بدر، گزارشی است غیر قابل قبول، که با اخلاق حسنۀ پیامبر و نیز با آیات قرآن و گزارش‌های معتبر تاریخی سازگار نیست و به هیچ وجه، نمی‌توان بدان اعتماد کرد.
پی‌نوشت‌ها:
1. در این باره، ر.ک: محمدهادی یوسفی غروی، آشنایی با منابع تاریخ اسلام و تشیع و روش نقد اخبار، نشر معارف، ص 22 ـ 26. نیز بنگرید به: جعفر مرتضى عاملی، الصحیح من سیرة النبی الأعظم، جای جای جلد نخست.
2. محمد بن اسحاق، السیرة النبویة، ج 2، ص 272.
3. خداوند در قرآن خطاب به پیامبر می‌فرماید: «وَ إِنَّکَ لَعَلى خُلُقٍ عَظیم؛ به راستی که تو از اخلاقی والا برخورداری». سورۀ قلم، آیۀ 4.
4. ابن حنبل، فضائل الصحابة، ج 2، ص 445؛ واقدی، المغازی، ج1، ص 57؛ تفسیر عیاشی، ج2، ص65 حدیث 7 (نقل در: دانش‌نامۀ امیرالمؤمنین (ع)، ری‌شهری و همکاران، ج 1، ص 260 شمارۀ 3).
5. در آیۀ 11 سورۀ انفال می‌فرماید: «وَ یُنَزِّلُ عَلَیْکُمْ مِنَ السَّماءِ ماءً لِیُطَهِّرَکُمْ بِه؛ و از آسمان بارانى بر شما فرو ریزانید تا شما را با آن پاک گرداند». در بارۀ تنافی گزارش مورد بحث با این آیه، ر.ک: رسول جعفریان، سیرۀ رسول خدا (ص)، ص 493.
6. در این باره و توضیحاتی بیش‌تر در ردّ گزارش مذکور، ر.ک: جعفر مرتضى عاملی، الصحیح من سیرة النبی الأعظم، دار الهادی، بیروت، 1415 ه. ق، چاپ چهارم، ج 5، ص 29 ـ 30. برای اطلاع بیش‌تر، در بارۀ این مطلب و آشنایی با برخی نکات تاریخی دیگر، به لینک زیر مراجعه بفرمایید:
http://www.soalcity.ir/node/2418
7. در این باره به لینک زیر بنگرید: ttp://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa35743
8. در بارۀ استناد قاتلان کربلا به ماجرای عثمان، ر.ک: محمدرضا هدایت پناه، بازتاب تفکر عثمانی در واقعۀ کربلا.
