چرا خدا شیطان را خلق کرد و به او فرصت داد تا بر بندگانش تسلط پیدا کند و آنها را گمراه کند؟
ابلیس که جزو جنیان بود و از آتش خلق شده بود، 6000 سال عبادت خداوند متعال را کرد. پس شیطان از ابتدا موجود خبیثی نبود بلکه سالهای طولانی را به عبادت خداوند منان پرداخته بود ولی با تکبرش خودش را نابود کرد مثل بسیاری از انسانها که سالیان سال بنده خوب خدا هستند اما در جایی فریب شیطان را میخورند و سقوط میکنند.
وقتی شیطان به دستور خداوند عمل نکرد و به انسان خلق شده سجده نکرد، از درگاه خداوند رانده شد و از خدا خواست تا به او فرصتی بدهد و خداوند هم که در صدد امتحان بندگانش بود تا انسانهای متقی از گناهکار جدا شوند( لِیَمِیزَ اللَّهُ الْخَبِیثَ مِنَ الطَّیِّبِ: انفال/۳۷)، پذیرفت تا به او فرصت دهد.
شیطان هم گفت که تلاش میکند تا همه انسانها را گمراه کند و از آن روز کار شیطان آغاز شد تا قدم قدم انسان را نابود کند.
نکته بسیار مهم در پاسخ این سوال این است که خداوند اجازه نداد که شیطان بر بنده هایش تسلط پیدا کند و آنهارا مجبور به گناه کند بلکه به شیطان گفت تنها تو میتوانی به افرادی تسلط پیدا کنی که آنها خودشان بخواهند از تو پیروی کنند،
یعنی خودشان در وجودشان زمینه گناه را ایجاد کرده باشند آنوقت تو میتوانی آنها را گمراه کنی: (إِنَّ عِبَادِى لَیْسَ لَکَ عَلَیهْمْ سُلْطَنٌ إِلَّا مَنِ اتَّبَعَکَ مِنَ الْغَاوِین: در حقیقت، تو را بر بندگان من تسلطى نیست، مگر کسانى از گمراهان که تو را پیروى کنند.حجر/۴۲).
در تفسیر روح البیان آمده است که شیطان در وسوسه ى خود، مراحلى را طى میکند:
ابتدا به کفر دعوت مینماید. اگر موفق نشد، به بدعت، اگر موفق نشد، به گناهان کبیره، اگر موفق نشد به گناهان صغیره، اگر موفق نشد، به کارهاى مباح به جاى عبادات و اگر باز هم موفق نشد، به عباداتى دعوت میکند که پایینتر است، تا شخص از مرحله بالاتر باز بماند.
(تفسیر نور(10جلدى)،ج1،ص۲۵۷) .
بنابراین فرمان شیطان، همان وسوسه ها و دعوت اوست، «یُوَسْوِسُ فِی صُدُورِ النَّاسِ». نه آنکه از انسان سلب اختیار کند تا انسان مجبور به گناه شود به همین دلیل از اطاعت او نهى شده است.
«لا تَتَّبِعُوا». از طرفی باید بدانیم که اگر فرمان شیطان در ما تاثیر میکند این نشانه ضعف ماست. هرگاه انسان ضعیف شد، وسوسه هاى شیطان را همچون فرمان مولا میپذیرد؛ همانطور که میخوانیم: (مَنْ یَعْشُ عَنْ ذِکْرِ الرَّحْمنِ نُقَیِّضْ لَهُ شَیْطاناً فَهُوَ لَهُ قَرِینٌ: هرکه از یاد خدا رخ برتافت، شیطانى براى او برمى انگیزیم تا یار و همنشین دائمى او باشد.36/زخرف).
پس دلی که از خدا تهى شد، جایگاه همیشگى شیطان میشود، (لا یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ … یَکُنِ الشَّیْطانُ لَهُ قَرِینا: نساء/38).
البته شیطان، حتّى خوبان را هم رها نمیکند. «فَوَسْوَسَ لَهُمَا» امّا هیچ سلطه اى بر بندگان مخلَص ندارد. «إِلَّا عِبادَکَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِینَ».
(برگرفته از تفسیر نور و المیزان). اگر خواستید بدانید بندگان مخلَص چه کسانی هستند به این مطلب که قبلا در وبلاگ مطرح شده بود رجوع بفرمایید.
