پاسخ:
این آیه ای که شما مد نظر دارید آیه 154 سوره آل عمران می باشد که می فرماید:

« ثُمَّ أَنزَلَ عَلَیْکُم مِّنۢ بَعْدِ ٱلْغَمِّ أَمَنَةًۭ نُّعَاسًۭا یَغْشَىٰ طَآئِفَةًۭ مِّنکُمْ ۖ وَطَآئِفَةٌۭ قَدْ أَهَمَّتْهُمْ أَنفُسُهُمْ یَظُنُّونَ بِٱللَّهِ غَیْرَ ٱلْحَقِّ ظَنَّ ٱلْجَٰهِلِیَّةِ ۖ یَقُولُونَ هَل لَّنَا مِنَ ٱلْأَمْرِ مِن شَىْءٍۢ ۗ قُلْ إِنَّ ٱلْأَمْرَ کُلَّهُۥ لِلَّهِ ۗ یُخْفُونَ فِىٓ أَنفُسِهِم مَّا لَا یُبْدُونَ لَکَ ۖ یَقُولُونَ لَوْ کَانَ لَنَا مِنَ ٱلْأَمْرِ شَىْءٌۭ مَّا قُتِلْنَا هَٰهُنَا ۗ قُل لَّوْ کُنتُمْ فِى بُیُوتِکُمْ لَبَرَزَ ٱلَّذِینَ کُتِبَ عَلَیْهِمُ ٱلْقَتْلُ إِلَىٰ مَضَاجِعِهِمْ ۖ وَلِیَبْتَلِىَ ٱللَّهُ مَا فِى صُدُورِکُمْ وَلِیُمَحِّصَ مَا فِى قُلُوبِکُمْ ۗ وَٱللَّهُ عَلِیمٌۢ بِذَاتِ ٱلصُّدُورِ .»
سپس [خداوند] بعد از آن اندوه، آرامشى [به صورت‌] خواب سبکى، بر شما فرو فرستاد، که گروهى از شما را فرا گرفت، و گروهى [تنها] در فکر جان خود بودند؛ و در باره خدا، گمانهاى ناروا، همچون گمانهاى [دوران‌] جاهلیت مى‌بردند. مى‌گفتند: «آیا ما را در این کار اختیارى هست؟» بگو: «سررشته کارها [شکست یا پیروزى‌]، یکسر به دست خداست.» آنان چیزى را در دلهایشان پوشیده مى‌داشتند، که براى تو آشکار نمى‌کردند. مى‌گفتند: «اگر ما را در این کار اختیارى بود، [و وعده پیامبر واقعیت داشت،] در اینجا کشته نمى‌شدیم.» بگو: «اگر شما در خانه‌هاى خود هم بودید، کسانى که کشته شدن بر آنان نوشته شده، قطعاً [با پاى خود] به سوى قتلگاههاى خویش مى‌رفتند. و [اینها ] براى این است که خداوند، آنچه را در دلهاى شماست، [در عمل‌] بیازماید؛ و آنچه را در قلبهاى شماست، پاک گرداند؛ و خدا به راز سینه‌ها آگاه است.

در تفسیر این بخش از آیه آمده است که شب بعد از جنگ احد شب دردناک و پر اضطرابى بود مسلمانان پیش بینى مى کردند که سربازان فاتح قریش بار دیگر به مدینه بازگردند و آخرین مقاومت مسلمانان را در هم بشکنند و شاید جسته گریخته خبر تصمیم بتپرستان به بازگشت ، نیز به آنها رسیده بود و مسلما اگر باز مى گشتند خطرناکترین مرحله جنگ رخ میداد.

در این میان مجاهدان راستین و توبه کنندگانى که از فرار احد پشیمان شده بودند و به لطف پروردگار اعتماد داشتند و به وعدهاى پیغمبر نسبت به آینده دلگرم و مطمئن بودند در میان این اضطراب و وحشت عمومى خواب آسوده و آرام بخشى داشتند در حالى که لباس جنگ در تن آنها بود و سلاح در کنار آنها، اما منافقان و افراد ضعیف الایمان و ترسو در میان انبوهى از افکار ناراحت کننده تمام شب را بیدار ماندند و بدون اینکه بخواهند، براى مؤ منان حقیقى پاسدارى کردند، آیه فوق ماجراى آن شب را تشریح مى کند و مى گوید: سپس بعد از آنهمه غم و اندوه روز احد، آرامش را بر شما نازل کرد) « ثُمَّ أَنزَلَ عَلَیْکُم مِّنۢ بَعْدِ ٱلْغَمِّ أَمَنَةًۭ .»

(این آرامش همان خواب سبکى بود که جمعى از شما را فرا گرفت ، اما جمع دیگرى بودند که تنها به فکر جان خود بودند و به چیزى جز نجات خویش نمى اندیشیدند و به همین جهت آرامش را بکلى از دست داده بودند) « نُّعَاسًۭا یَغْشَىٰ طَآئِفَةًۭ مِّنکُمْ ۖ وَطَآئِفَةٌۭ قَدْ أَهَمَّتْهُمْ أَنفُسُهُمْ .»

این یکى از آثار مهم ایمان است که مؤ من حتى در زندگى این جهان آرامش لذت بخشى دارد که افراد بى ایمان یا منافق و یا ضعیف الایمان هیچگاه طعم آن را نمى چشند.
سپس قرآن مجید به تشریح گفتگوها و افکار منافقان و افراد سست ایمان که در آن شب بیدار ماندند پرداخته مى گوید: (آنها درباره خدا گمانهاى نادرست همانند گمانهاى دوران جاهلیت و قبل از اسلام داشتند و در افکار خود احتمال دروغ بودن وعده هاى پیامبر را مى دادند) « یَظُنُّونَ بِٱللَّهِ غَیْرَ ٱلْحَقِّ ظَنَّ ٱلْجَٰهِلِیَّةِ .»

و به یکدیگر و یا به خویشتن مى گفتند: (آیا ممکن است با این وضع دلخراشى که مى بینیم پیروزى نصیب ما بشود؟ « هَل لَّنَا مِنَ ٱلْأَمْرِ مِن شَىْءٍۢ .» یعنى بسیار بعید و یا غیر ممکن است .
قرآن در جواب آنها مى گوید: (بگو: آرى پیروزى بدست خدا است و اگر او بخواهد و شما را شایسته ببیند نصیب شما خواهد شد) « قُلْ إِنَّ ٱلْأَمْرَ کُلَّهُۥ لِلَّهِ .»

(آنها حاضر نبودند همه آنچه را در دل داشتند اظهار کنند زیرا مى ترسیدند در صف کافران قرار گیرند) « یُخْفُونَ فِىٓ أَنفُسِهِم مَّا لَا یُبْدُونَ لَکَ .»
گویا آنها چنین مى پنداشتند که شکست احد نشانه نادرست بودن آئین اسلام است و لذا مى گفتند: (اگر ما بر حق بودیم و سهمى از پیروزى داشتیم در اینجا اینهمه کشته نمى دادیم .« یقولون لو کان لنا من الامر شى ء ما قتلنا هیهنا .»

خداوند در پاسخ آنها به دو مطلب اشاره مى کند: نخست اینکه : تصور نکنید کسى با فرار از میدان جنگ و از حوادث سختى که باید به استقبال آن بشتابد مى تواند از مرگ فرار کند، آنها که اجلشان رسیده حتى اگر در خانه هاى خود بمانند به بستر آنها مى تازند و آنها را در بستر خواهند کشت « قُل لَّوْ کُنتُمْ فِى بُیُوتِکُمْ لَبَرَزَ ٱلَّذِینَ کُتِبَ عَلَیْهِمُ ٱلْقَتْلُ إِلَىٰ مَضَاجِعِهِمْ .»

اصولا ملتى که بر اثر سستى اکثریتش محکوم به شکست است بالاخره طعم مرگ را خواهد چشید چه بهتر که آن را در میدان جهاد و در زیر ضربات شمشیر دشمن در حال مبارزه افتخارآمیز ببیند نه اینکه در خانهاش بر سر او بریزند و او را با ذلت در میان بستر از بین ببرند.

دیگر اینکه باید این حوادث پیش بیاید و هر کس آنچه در دل دارد آشکار کند و صفوف مشخص گردد، و به علاوه افراد تدریجا پرورش یابند و نیات آنها خالص و ایمان آنها محکم و قلوب آنها پاک شود « وَلِیَبْتَلِىَ ٱللَّهُ مَا فِى صُدُورِکُمْ وَلِیُمَحِّصَ مَا فِى قُلُوبِکُمْ .»(1)

پی نوشت ها:
1. تفسیر نمونه،آیت الله مکارم شیرازی، دار الکتب الإسلامیة،ایران- تهران‏، 1371 ه. ش‏، چاپ: 10، ذیل آیه مربوطه