خدا گناه منو بخشیده؟ :: جاویدالاثرشهیدفرهاد(محمدرضا) معصومیان

پرسش: مدتی قبل درگیر یک اشتباه شده و تحت تاثیر دوستانم با شخصی که ادعای تدین داشت آشنا شدم. به خاطر اعتقاداتش جذب او شده و با نیت ازدواج ارتباط برقرار کردم. اما به مرور او را شناخته و متوجه شدم که پایبند به اخلاق نبوده و حتی به من تعرض جنسی کرد؛ به همین دلیل او را ترک کردم. بعد از مدتی گفت که قصد ازدواج دارد اما من قبول نکردم و او تهدید به آبروریزی کرد. پیش خواستگارم آبروی من را برد و تهدید به آبروریزی پیش پدرم کرد. اما در نهایت راه به جایی نبرده و با فرد دیگری ازدواج کرد. من از کارم پشیمان و از خداوند شرمنده ام. می خواهم بدانم آیا در این رابطه و این اتفاق حق الناسی گردن من هست؟

پاسخ: در اینکه کار شما اشتباه بوده که شکی نیست و الحمدلله خودتان هم به این مسئله واقف شده و توبه کرده اید. در آیه ۱۱۹ از سوره نحل می خوانیم: «ثُمَّ إِنَّ رَبَّکَ لِلَّذینَ عَمِلُوا السُّوءَ بِجَهالَةٍ ثُمَّ تابُوا مِنْ بَعْدِ ذلِکَ وَ أَصْلَحُوا إِنَّ رَبَّکَ مِنْ بَعْدِها لَغَفُورٌ رَحیمٌ؛ آن گاه پروردگارت به کسانى که از روى نادانى کار زشت مرتکب شدند، و بعد از آن توبه کردند و (رفتار خویش را) اصلاح نمودند، (لطف و عنایت دارد) زیرا پروردگارت پس از آن (توبه و اصلاح) بسیار آمرزنده و مهربان است.»

وعده خداوند به گنهکاران، وعده بخشش و مهر است. پس اگر واقعا از نافرمانی خداوند توبه کرده اید،‌ شک نداشته باشید که او به وعده اش عمل خواهد کرد. در جای جای قرآن چنین وعده ای تکرار شده و پروردگارِ‌ مهربان به بندگان گنهکارش راه بازگشت و نجات را نشان داده و فرموده:

«قُلْ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ ؛ بگو اى بندگان من که بر خویشتن زیاده‏ روى روا داشته‏ اید از رحمت‏ خدا نومید مشوید در حقیقت ‏خدا همه گناهان را مى ‏آمرزد که او خود آمرزنده مهربان است.» (۱)

«إِنَّمَا ﭐلتَّوْبَةُ عَلَى ﭐللَّهِ لِلَّذِینَ یَعْمَلُونَ ﭐلسُّوءَ بِجَهَالَةٍ ثُمَّ یَتُوبُونَ مِن قَرِیبٍ فَأُوْلَـٰئِکَ یَتُوبُ ﭐللَّهُ عَلَیْهِمْ وَکَانَ ﭐللَّهُ عَلِیماً حَکِیماً؛ اما خدای تعالی پذیرش توبه کسانی را به عهده گرفته که از در نادانی اعمالی زشت انجام داده ، سپس بدون فاصله زیاد توبه کنند ، و به سوی خدا برگردند ، اینهایند که خدا هم سویشان بر می‏گردد ، و خدا دانایی فرزانه است.» (۲)

«وَ هُوَ الَّذی یَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِهِ وَ یَعْفُوا عَنِ السَّیِّئاتِ وَ یَعْلَمُ ما تَفْعَلُون؛ او کسى است که توبه را از بندگانش مى‏ پذیرد و بدی ها را مى‏ بخشد، و آنچه را انجام مى‏ دهید مى‏ داند.» (۳)

و بعد از بخشش، تصریح نموده که توبه کاران دوست خواهد داشت:

«وَاسْتَغْفِرُواْ رَبَّکُمْ ثُمَّ تُوبُواْ إِلَیْهِ إِنَّ رَبِّی رَحِیمٌ وَدُودٌ؛ از پروردگار خود آمرزش بطلبید و به سوی او باز گردید که پروردگارم مهربان و دوستدار (بندگان توبه کار) است.» (۴)

«… إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ التَّوَّابِینَ وَیُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِینَ؛ …خداوند توبه‏ کاران و پاکیزگان را دوست مى دارد.» (۵)

و حتی بالاتر از همه اینها، وعده داده که نه تنها گناهانشان را می بخشد، بلکه آنها را به حسنات تبدیل خواهد کرد:

«الا مَنْ تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ عَمَلًا صَالِحًا فَأُولَئِکَ یُبَدِّلُ اللَّهُ سَیِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ وَکَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِیمًا؛ مگر کسى که توبه کند و ایمان آورد و کار شایسته کند پس خداوند بدیهایشان را به نیکیها تبدیل مى ‏کند و خدا همواره آمرزنده مهربان است.» (۶)

در حدیثی از حضرت امام باقر (علیه السلام) نقل شده که فرمودند: «إنَّ اللّهَ تعالى أشَدُّ فَرَحا بتوبةِ عبدِهِ مِن رجُلٍ أضَلَّ راحِلَتَهُ و زادَهُ فی لیلةٍ ظَلْماءَ فوجَدَها، فاللّهُ أشَدُّ فَرَحا بتَوبَةِ عبدِهِ مِن ذلکَ الرّجُلِ براحِلَتِهِ حِینَ وجَدَها؛ شاد شدن خداوند از توبه بنده اش بیشتر است، تا شاد شدن مردى که در شبى تار، شتر و ره توشه خود را گم کند و سپس آن را بیابد. خداوند از توبه بنده خود شادتر مى شود تا آن مرد که از پیدا کردن شتر خود شادمان مى گردد.» (۷)

آیات و روایاتی که به توبه و قطعی بودنِ بخشش پرداخته اند، بیش از اینست که بتوان به تمام آنها پرداخت، ولذا به ذکر این چند نمونه اکتفا می کنیم. در عین حال توجه به این نکته بسیار مهم است؛ و آن هم اینکه تمام این وعده ها،‌ به توبه حقیقی بازگشت داده می شوند. یعنی در صورتی بخشش قطعی ست، که توبه کامل و قطعی باشد. گاهی انسان درست است که از کارش پشیمان می شود، اما این پشیمانی به خاطر ارتکاب گناه و نافرمانی پروردگار نیست؛ بلکه بعد از مدتی الان به این نتیجه رسیده که مثلا این فرد یک آدم بی ارزش بود و با وقت گذاشتن برای او عمرش تباه شده. یا با اینکار آبرو و حیثیتش به خطر افتاده و به این دلیل پشیمان شده. و دلائل دیگری از این قبیل! اینها پشیمانی از گناه نیست، پس این توبه هم توبه واقعی نیست.

توبه ی حقیقی، نوعی تغییر تفکر و اصلاحِ اندیشه است. کسی که به معنای واقعی از گناهش پشیمان شده، یعنی به این باور رسیده که با اینکار تا چه حد به خودش خسارت وارد کرده و دچار زیان شده است؛ چطور دقایق با ارزش عمرش را به باد داده و به جای حرکت در مسیر کمال و سعادت، بیراهه رفته و از هدفش دور شده؛ چگونه در محضر پروردگار به خودش جرأت و جسارت داده و نافرمانی اش کرده؛ ...

توبه ی نصوح و واقعی، معلولِ چنین تغییری ست؛ و البته که کار سخت و دشواری بوده و کار هر کسی هم نیست. استاد شهید مطهری (ره) در این باره می‌نویسد: «برخی میان صیغه ی توبه و خود توبه اشتباه می‌کنند. توبه یعنی پشیمانی شدید از گناه، تصمیم اکید بر تکرار نکردن گناه و بازگشت به سوی حقیقت. این، یک لفظ بیانگر دارد که می‌گوییم: «استغفرا..... ربی و اتوب الیه»؛ ولی خود این که توبه نیست...» (۸)

پس اینکه امیرالمومنین علی (علیه السلام) فرموده اند: «ترْکُ الذَّنبِ أهْوَنُ مِن طَلبِ التَّوبةِ؛ گناه نکردن، آسانتر از توبه کردن است.» (۹)؛ منظور چنین توبه ای ست.

رسول گرامی اسلام (صلى الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «التّائِبُ مِنَ الذَّنبِ کَمَن لا ذَنبَ لَهُ ، وَالمُستَغفِرُ مِنَ الذَّنبِ وهُوَ مُقیمٌ عَلَیهِ کَالمُستَهزِئِ بِرَبِّهِ؛ توبه کننده از گناه ، مانند کسى است که اصلاً گناه نکرده باشد ، و کسى که از گناه ، آمرزش خواهد ، امّا همچنان بر آن گناه بمانَد ، چونان کسى است که پروردگارش را ریشخند کند.» (۱۰)

ضمنا در فرضی که حضرتعالی مطرح کرده اید، به نظر نمی رسد که مرتکب گناهی شده باشید که حق الناسی بر گردنتان باشد؛ پس تلاشتان را بر توبه واقعی متمرکز کرده و از خداوند کسب توفیق را طلب نمایید.

پی نوشت ها:
۱. سوره زمر، ۵۳
۲. سوره نساء، ۱۷
۳. سوره شوری، ۲۵۲
۴. سوره هود، ۹۰
۵. بقره، ۲۲۲
۶. فرقان، ۷۰
۷. محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، مترجم شیخی، حمیدرضا، موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، قم ۱۳۸۹، ج ۲، ص ۱۲۱
۸. مجموعه آثار شهید مطهری، ج ۱۳، ص ۳۶۲
۹. محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، مترجم شیخی، حمیدرضا، موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، قم ۱۳۸۹، ج ۲، ص ۱۳۶
۱۰. محمدی ری شهری، محمد؛ نهج الذکر با ترجمه فارسی، مترجم شیخی، حمیدرضا؛ موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث؛ قم، ۱۳۸۷؛ جلد چهارم، ص 20