در قرآن آمده وقتی حضرت سلیمان با خبر شد
هدهد غایب است بسیار خشمگین شد و گفت اگر بدون عذر غیبت کرده او را بسختی
مجازات می کنم و سرش را می برم
درسته خشم سلیمان بیهوده نبود ولی این قدر خشم و مجازات واقعا غیر انسانی و سخت گیرانه نیست؟ آن هم در برابر یک پرنده؟
پاسخ:
در آیات 20 و 21 سوره مبارکه نمل، جریان سرکشی حضرت سلیمان (علیه السلام)
از پرندگان و فقدان هدهد و تهدید حضرت سلیمان(علیه السلام) نسبت به او بیان
شده است:
«وَتَفَقَّدَ الطَّیْرَ فَقَالَ مَا لِیَ لَا أَرَى الْهُدْهُدَ أَمْ
کَانَ مِنَ الْغَائِبِینَ *لَأُعَذِّبَنَّهُ عَذَابًا شَدِیدًا أَوْ
لَأَذْبَحَنَّهُ أَوْ لَیَأْتِیَنِّی بِسُلْطَانٍ مُبِینٍ ؛(1) و جویاى
[حال] پرندگان شد و گفت مرا چه شده است که هدهد را نمى بینم یا شاید از
غایبان است*قطعا او را به عذابى سخت عذاب مى کنم یا سرش را مى برم مگر
آنکه دلیلى روشن براى من بیاورد»
در تفسیر نمونه در توضیح این برخورد انظباطی حضرت سلیمان(علیه السلام) با
هدهد، علت را به دقت در فعل و انفعالات یک قلمرو بزرگ و حفظ نظم آن و منظم
نمودن ارکان مسئولیتی آن بیان می نماید:
« یک حکومت سازمان یافته و منظم و پر توان، چاره اى ندارد جز اینکه تمام
فعل و انفعالاتى را که در محیط کشور و قلمرو او واقع مى شود زیر نظر
بگیرد، و حتى بود و نبود یک پرنده، یک مامور عادى را از نظر دور ندارد، و
این یک درس بزرگ است.
" سلیمان" براى اینکه حکم غیابى نکرده باشد، و در ضمن غیبت هدهد روى بقیه
پرندگان، تا چه رسد به انسانهایى که پست هاى حساسى بر عهده داشتند اثر
نگذارد افزود:" من او را قطعا کیفر شدیدى خواهم داد"! (لَأُعَذِّبَنَّهُ
عَذاباً شَدِیداً).
" و یا او را ذبح مى کنم"! (أَوْ لَأَذْبَحَنَّهُ).
" یا براى غیبتش باید دلیل روشنى به من ارائه دهد" (أَوْ لَیَأْتِیَنِّی بِسُلْطانٍ مُبِینٍ).
منظور از" سلطان" در اینجا، دلیلى است که مایه تسلط انسان، بر اثبات
مقصودش گردد، و تاکید آن بوسیله" مبین" براى این است که این فرد متخلف حتما
باید دلیل کاملا روشنى بر تخلف خود اقامه کند.»(2)
همچنین تفاوت سطح افراد، در نوع برخورد با آنها موثر است مانند برخورد با
سامری که سطح بالایی داشت (3) یا جریان طلب مائده حواریون (4)
لذا در این توضیح، حفظ انظباط میان ماموران حکومت و جلوگیری از سرایت یک
فعالیت نامنظم به بقیه اعضا، به همراه تفاوت سطح افراد که طبعا تفاوت
مجازات را می طلبد، را می توان بعنوان علت این برخورد حضرت سلیمان(علیه
السلام) برشمرد.
پی نوشت ها:
1. نمل/20 و 21
2. تفسیر نمونه، ج15، ص 441و442
3. آیه شریفه 96 سوره طه، تفاوت سطح او با سایرین و در واقع سطح بالای او
را نشان می دهد: «قَالَ بَصُرْتُ بِمَا لَمْ یَبْصُرُوا بِهِ فَقَبَضْتُ
قَبْضَةً مِنْ أَثَرِ الرَّسُولِ...(طه/96)گفت به چیزى که [دیگران] به آن
پى نبردند پى بردم و به قدر مشتى از رد پاى فرستاده [خدا جبرئیل] برداشتم و
آن را در پیکر [گوساله] انداختم...»
یک چنین فردی با چنین سطحی، لغزیده است، معلوم است که مجازات او بسیار شدید است.
4. در آیات 112 -115 سوره مائده جریان درخواست حواریون حضرت عیسی(علیه
السلام) از آن حضرت بیان می شود. آنان درخواست نزول مائده آسمانی میکنند تا
حضرت عیسی(علیه السلام) از خداوند درخواست نموده و بر آنان نازل شده و
آنها از آن مائده تناول کنند تا قلوبشان مطمئن شده و از گواهان بر آن
باشند:
«قَالُوا نُرِیدُ أَنْ نَأْکُلَ مِنْهَا وَتَطْمَئِنَّ قُلُوبُنَا
وَنَعْلَمَ أَنْ قَدْ صَدَقْتَنَا وَنَکُونَ عَلَیْهَا مِنَ الشَّاهِدِینَ(
مائده/113) گفتند مى خواهیم از آن بخوریم و دلهاى ما آرامش یابد و بدانیم
که به ما راست گفته اى و بر آن از گواهان باشیم» و خداوند در پاسخ این
درخواست اینگونه می فرماید:
«قَالَ اللَّهُ إِنِّی مُنَزِّلُهَا عَلَیْکُمْ فَمَنْ یَکْفُرْ بَعْدُ
مِنْکُمْ فَإِنِّی أُعَذِّبُهُ عَذَابًا لَا أُعَذِّبُهُ أَحَدًا مِنَ
الْعَالَمِینَ(مائده/115) خدا فرمود من آن را بر شما فرو خواهم فرستاد
و[لى] هر کس از شما پس از آن انکار ورزد وى را [چنان] عذابى کنم که هیچ یک
از جهانیان را [آن چنان] عذاب نکرده باشم»
یعنی وقتی چنین عنایتی شد و سطح افراد آنقدر بالا آمد که چنین اعجازی را
به چشم دیدند که هیچ احدی آنرا ملاحظه نکرده است دیگر انکار آن هم مجازاتی
در پی دارد که احدی در عالم آن مجازات را نداشته است .
