1. آینه صاف و بی‌‌غش و پاک و خالص است. ما نیز باید این‌گونه نسبت به برادر ایمانی خویش صاف و خالص و پاک باشیم و به دور از هرگونه غش و حسد و کینه و مانند آن، حقیقت چهره‌اش را نشان دهیم و به قصد اصلاح، او را راهنمایی کرده و امر به معروف و نهی از منکر کنیم. مومن می‌بایست جلوه‌گاه صداقت‌ها و فضیلت‌ها باشد و اگر در گفتار و کردار دیگری هم کژی و نادرستی و عیبی مشاهده کرد، به قصد «عیب‌زدایی»، آن را صمیمانه و دلسوزانه به دیگری تذکر دهد و انتظار این است که آن دیگران که ما آینه آنان شده‌ایم، نه تنها نرنجند، بلکه زبان سپاس بگشایند و عیب‌گویی ما را - و نه عیب‌جویی را - چون هدیه از ما بپذیرند، آن‌گونه که حضرت صادق(ع) فرمود: «احب اخوانی الی من اهدی الی عیوبی؛ محبوب‌ترین برادرانم پیش من، کسی است که عیب‌های مرا به صورت هدیه به من ارائه دهد.»(بحارالانوار، ج 71، ص 282)
2. آینه، زشتی و زیبایی انسان را در حضورش می‌نمایاند، مومن نیز باید چنان کند. کسی که پشت سرگویی کند گرفتار غیبت خواهد شد و از گناهان بزرگ است. غیبت آن است که برادر دینی خود را بدانچه او را ناخوش آید یاد کنی، پس اگر آن چیز در او باشد، غیبت و اگر نباشد بهتان نامیده می‌شود؛
خواه این بدگویی با قول باشد یا فعل و خواه با اشاره باشد یا کنایه و نوشتنی و خواه در امور دینی باشد یا دنیوی و خواه در لباسش باشد یا خانه. (جامع‌السعادات، ج 2، ص 293). عایشه می‌گوید: زنی نزد ما آمد. چون روی خود برگرداند با دست اشاره کردم که کوتاه قد است. رسول خدا(ص) فرمودند: غیبت این زن را کردی. (بحارالانوار: ج 77، ص 89، حدیث 3، منتخب میزان الحکمه: ص 436) همچنین، امام کاظم(ع) می‌فرماید: هرکس پشت سر دیگری چیزی بگوید که در او هست و مردم هم آن را می‌دانند غیبتش نکرده است، اما اگر کسی پشت سرش چیزی را بگوید که در او هست ولی مردم نمی‌دانند، غیبتش کرده است. (بحارالانوار، چاپ کمپانی، جلد 15، جزء 4، ص 188)
3- آینه، زشتی و زیبایی انسان را همان‌گونه و به همان اندازه که هست، نشان می‌دهد، مؤمن نیز باید چنین باشد. جالب اینکه برخی‌ها خودشان عیب دارند ولی عیب دیگران را می‌بینند و مال خودشان را نمی‌بینند. امام علی(ع) می‌فرماید: اکبر العیب ان تعیب ما فیک مثله؛ بزرگ‌ترین عیب آن است که به همان لغزش‌ها و زشتی‌هایی که در تو وجود دارد، دیگران را سرزنش کنی.
4- آینه، همان‌گونه که زشتی انسان را نشان می‌دهد، زیبایی او را هم در برابر چشمانش آشکار می‌سازد. مؤمن هم باید همین‌گونه عمل کند و زیبایی‌ها و خوبی‌های برادر ایمانی خود را نیز باز گوید و مانند مگس تنها روی زخم‌ها ننشیند.
5- آینه، هر اندازه زشتی و زیبایی را بهتر و روشن‌تر نشان دهد، ارزش بیشتری دارد، مؤمن نیز هر قدر نسبت به زشتی و زیبایی برادر مؤمن خود حساس‌تر باشد، ارزش افزون‌تری دارد. پس در برابر مومن نصیحت‌کننده فروتن و متواضع باشیم و سخن دلسوزانه‌اش را بپذیریم.
6- وقتی انسان از آینه جدا شد، آینه زشتی و زیبایی او را از خود می‌زداید و تصویر آن را نگهداری نمی‌کند تا در هنگام اختلاف، از آن بهره‌برداری کند. مؤمن نیز باید این‌گونه عمل کند.
7- ما برای دیدن زشتی و زیبایی خود، همواره به سوی آینه می‌دویم، بنابراین برای فهم عیوب، کاستی‌ها و کمالات خود باید به برادر مؤمن مراجعه کنیم.
8- آینه فقط ظاهر انسان را نشان می‌دهد. مؤمن نیز باید از تجسس و ارائه باطن برادر مؤمن خود پرهیز کند. (حجرات، آیه 12)
9- آینه، هر چیز ا بدون غرض و نظر نشان می‌دهد. برادر مؤمن هم لازم است در بازگویی زشتی و زیبایی، هدفی جز راهنمایی و ارشاد برادر مؤمن خود نداشته باشد.
10- آینه، هر اندازه بزرگ‌تر باشد، نقش بهتر و کامل‌تری را نشان می‌دهد. روح مؤمن نیز هر قدر بزرگ‌تر باشد، نقش بهتر و گسترده‌تری در راهنمایی برادر مؤمن خود خواهد داشت. (برگرفته و تلخیص شده از مقاله زشت و زیبا، نشریه «گاهنامه آینه»، ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر، دفتر دوم، ص 38)
11- آینه مثل ذره‌بین نیست که عیب را بزرگ کند. تو عیب مردم را بزرگ نکن. بزرگ‌نمایی عیوب دیگران کار زشتی است و تنها از آینه‌هایی برمی‌آید که حالت طبیعی ندارند. پس اگر بزرگ‌نمایی کردی معلوم است که تعادل شخصیتی نداری و کاریکاتوری، با جهان ارتباط برقرار کرده‌ای یا به قول قرآن دل‌ها و قلوب شما واژگونه شده که همه‌چیز را معکوس یا غیرطبیعی نشان می دهد و نمی‌تواند حقایق هستی را درک کند و از آن بهره‌مند شود.
12- آینه بی‌سر و صدا عیب را می‌گوید. تو هم بی‌سر و صدا بگو. آینه عیب مرا به خود من می‌گوید. پشت سر من صفحه نمی‌گذارد. تو عیب طرف را به خودش بگو و پشت سرش صفحه نگذار. آینه غرض و مرض ندارد. تو هم اگر عیب مردم را می‌گویی، انتقاد می‌کنی غرض و مرض نداشته باش. امیرمومنان علی(ع) درباره این که بی‌سر و صدا و در خلوت نصیحت را بگو، می‌فرماید: النصح بین الملا تقریع؛ نصیحت کردن در حضور دیگران، خرد کردن شخصیت است. (شرح نهج‌البلاغه، ج 20، ص 341، ح 908)
13- آینه مراعات پست و مقام را نمی‌کند. هر کس هر که باشد را می‌گوید: اینجا سیاه است. پس تو هم حرف حق را بزن و مراعات این که چه کسی رئیس است و چه کسی مدیر کل است را مکن. عیب را دیدی به او بگو، منتهی به خودش بگو.
14- آینه چون صفا دارد عیب را می‌گوید. اگر خودش گرد زده باشد، زنگار گرفته و خاکی باشد، عیب را نمی‌گوید. پس تو اول خودت را صاف کن تا سخن تو اثر مثبت داشته باشد؛ یعنی حرف تو وقتی اثر می‌کند که خودت آن عیب را نداشته باشی. در روایت است که پیامبر(ص) چون خودش رطب خورده بود کودک را از خوردن آن منع نکرد. پیامبر(ص) در جایی دیگر می‌فرماید: یا علی اذا لم یکن العالم تقیا تائبا زلت موعظته عن قلوب الناس کما تزل القطره عن بیضه النعامه و الصفا؛ یاعلی هرگاه عالم با تقوا و توبه کار نباشد، موعظه‌اش از دل مردم می‌لغزد، همچنانکه قطره آب از روی تخم شترمرغ و سنگ صاف می‌لغزد. (میراث حدیث، ج 2، ص 29، ح 81) پس کسی که خودش دلمرده و چرکین است نمی‌تواند سخنی تاثیرگذار بگوید و آینه خوبی باشد.
15- آینه را نباید شکست. اگر یک کسی عیب تو را گفت، اذیتش مکن. اگر آینه گفت: اینجا سیاه است، عیب خودمان را برطرف کنیم. آینه را نمی‌شکنیم. کسی از شما انتقاد کرد، او را از اداره بیرون مکن. خودت را اصلاح کن. لقمان(ع) به فرزندش می‌فرماید: یا بنی... علیک بالموعظه فاعمل بها فانها عند العاقل احلی من العسل الشهد؛ فرزندم نصیحت را بپذیر و به آن عمل کن که نصیحت نزد عاقل از عسل ناب شیرین‌تر است. (ارشاد القلوب، ج 1، ص 72) امام جواد(ع) نیز می فرماید: المؤمن یحتاج الی ثلاث خصال: توفیق من الله و واعظ من نفسه و قبول ممن ینصحه؛ مؤمن نیازمند سه چیز است: توفیقی از پروردگار، پنددهنده‌ای از درون خویش و پذیرش از نصیحت‌کنندگان. (بحارالانوار، ج 78، ص 358، ح 1؛ و نیز نگاه کنید: قرائتی، درسهایی از قرآن، 94/2/17)
