فردی که «ارزش خود» پایینی دارد، بیش‏ ازپیش به مسائل بیرونی چنگ می‏زند و لحظه ‏به ‏لحظه از درون خالی ‏تر می ‏شود. به‏ عنوان‏ مثال، وقتی مطالب و تصاویر فرد در شبکه‏ های مجازی لایک می‏گیرند، خوشحال می‏شود و ناخودآگاه این را ارزش می‏پندارد و هر روز بیشتر از دیروز به گذاشتن مطلب و عکس‏های جدید ادامه می‏دهد
به گزارش میگنا وقتی نسبت به خودتان حس چندان خوبی ندارید، در هر جایی به دنبال یک تقویت کننده می‌گردید: در روابط، در شغلی که چندان هم دوستش ندارید، روی ترازو و غیره. حس می کنید باید ارزش خود را به دست آورید؛ چیزی شبیه به مهرهای صدآفرین معلم در دوره دبستان که باید برای به دست آوردن آنها کارهای خاصی را انجام می دادید و تکالیف معینی را به پایان می رساندید. چیزی که فراموش کرده اید یا چیزی که دیگران باعث شده اند فراموش کنید اینست که شما ذاتاً دارای ارزش هستید. ارزش خود، «توانایی شخص در حس کردن و آگاه بودن نسبت به بهای ذاتی خویش» است. این تعریف را کالین رایکمان ارائه داده است که خود یک روانشناس متخصص در زمینه اختلالات خوردن و تصویر بدن می باشد.  به باور خانم رایکمان، «ارزشِ خود» بیانگر آن است که همین‌که ما چشم به جهان گشوده ایم و متولد شده ایم دارای ارزش هستیم.
 
 
ریشه های پایین بودن ارزش خود
 
رایکمان می گوید چیزهای بسیاری می توانند باعث مختل شدن توانایی ما در شناخت ارزش ذاتی خودمان گردند. شاید شرایط محیطی مقصر باشند: والدین زورگو، دوران کودکی دشوار و عدم حمایت. شاید ما در خانواده‌ای بزرگ شده ایم که اندازه گیری «ارزشِ خود» فقط با گرفتن نمرات بالا صورت می گرفته است. شاید یاد گرفته ایم به چیزهای بیرونی (مانند پول، ظاهر و موفقیت) بها بدهیم و فکر کنیم تنها اگر فلان ماشین را داشته باشیم یا در فلان منطقه زندگی کنیم ارزشمند هستیم.
 
رایکمان معتقد است که اکثر مواقع، افراد انرژی خود را صرف تعقیب چنین چیزهایی می‏کنند و از مسائل درونی غافل هستند. این مسائل درونی عبارتند از: متصل شدن به معنویت خود، عمیق ساختن روابط و داوطلب شدن و شرکت نمودن در فعالیتهایی که فقط به خاطر علاقه و لذت بردن انجامشان می دهیم. «وقتی که شخصی درگیر تعقیب بیرونی ها می شود، توانش برای پذیرش یا حتی به‌یادآوردن اهمیت کالاهای ارزشمند درونی تقلیل می‏یابد».
 
چه چیزموجب تخریب «ارزش خود» می شود؟

 

جامعه و محیط ما مانع رشد «ارزش خود» در ما می شود. بر اهمیت موقعیت ها و تجاربی که مانعی در مقابل رشد «ارزش خود» در ما بوده اند و همچنین رفتارهایی که هم اکنون در حال انجامشان هستیم و ممکن است باعث تخریب «ارزش خود» در ما شوند نیز باید تاکیدکرد. به عبارت دیگر، فردی که «ارزش خود» پایینی دارد، بیش‏ ازپیش به مسائل بیرونی چنگ می‏زند و لحظه ‏به ‏لحظه از درون خالی ‏تر می ‏شود. به‏ عنوان‏ مثال، وقتی مطالب و تصاویر فرد در شبکه‏ های مجازی لایک می‏گیرند، خوشحال می‏شود و ناخودآگاه این را ارزش می‏ پندارد و هر روز بیشتر از دیروز به گذاشتن مطلب و عکس‏های جدید ادامه می‏دهد و ناخودآگاه باور می‏کند که ارزش او به خاطر زیبایی ظاهری است و بدین ‏صورت از خویشتن خویش دورتر می‏ شود. آرایش‏های مصنوعی و جراحی‏های زیبایی نامتعارف دقیقا ریشه در همین مساله دارد. از سوی دیگر، وقتی ارزش‏ها از نظر فرد بیرونی شد، به دیدن بخش‏های ظاهری زندگی افراد دیگر متمایل می‌شود و این امر، به نوبه خود منجر به مقایسه نمودن خود با دیگران و تضعیف شدن بیشتر ارزش خود می گردد.
 
تقویت ارزش خود

 

هرگاه رفتارهایی را که باعث تحلیل رفتن ارزش خود در شما می شوند شناسایی نمودید،می بایست چرخه ها را متوقف کنید یا رفتارهای مشکل ساز را با رفتارهای مثبت جایگزین کنید. به ‏عنوان ‏مثال، رژیم‏ های سخت برایمان کنشدن را متوقف کنید و غذا خوردن منطقی را تمرین کنید. به جای اینکه در جستجوی رژیم های مختلف باشید، پیاده روی کنید، با یک دوست صحبت کنید یا یک فنجان چای بنوشید. به جای اینکه به سراغ فضای مجازی بروید و به صفحه نمایشگر نگاه کنید، به ارتباط چهره به چهره با دوستان نزدیک و خانواده بپردازید. کتاب‏هایی با موضوع عزت نفس را تهیه و مطالعه کنید. زمان‏هایی را برای خودتان اختصاص دهید و به توانمندی‏ها، استعدادها و فضائل انسانی خودتان در تنهایی خود فکر کنید. با مراجعه به روان‏شناسان مثبت‏گرا، از آن‏ها در کشف ظرفیت‏های درونی خود کمک بگیرید.
 
قدرت ارزش خود

 

زمانی که یک «ارزش خودِ» قوی و محکم دارید، نه‏ تنها به این نکته پی می برید که ذاتا ارزشمند و محترم هستید (چون انسان هستید)، بلکه این عقیده را در تصمیمات و اعمالتان نیز وارد می کنید. این بدین معناست که شما خود را در موقعیت های ایمن قرار می دهید و با افرادی ارتباط برقرار می کنید که حامی شما هستند و قلباً بهترین چیزها را برای شما می خواهند. این یعنی شما به هر چیزی که برایتان خیلی کوچک باشد «نه» می گویید و به چیزهایی که به شما انرژی می دهند، الهام می بخشند، تسکین می دهند و تعالی می بخشند «آری» می گویید.
 
شناختن ارزش ذاتیِ خود، امری حیاتی است. ما فقط یک زندگی داریم. چرا این زمان گرانبها را صرف نفرت و سرزنش خود کنیم؟ چرا این زمان را صرف دنبال کردن متغیرهای زودگذری همچون وزن، اندازه و حساب های بانکی کنیم؟ چرا برای پی بردن به این مهم تلاش نکنید که همواره دارای ارزش می باشید؟ زیرا زمانی که به آن پی ببریم، احساس می کنیم سبک تر شده ایم، بار کمتری بر دوش داریم و خیلی سر زنده تر شده ایم. در این راستا، علاوه بر این اینکه خودمان رشد می‏کنیم و شکوفا می‏شویم، فرزندانی را تربیت خواهیم کرد که فارغ از ظواهر و مادیات، خود را ارزشمند و شایسته احترام می‏دانند.
-
 
سعید زندی - دانشجوی دکتری مشاوره، دانشگاه علامه طباطبائی

 

 

 
 
کد خبر : ۸,۰۵۲