متن شبهه یا سوال:

چرا در انتهای دعای ماه رجب مردها باید هنگام خواندن قسمت آخر دعا، محاسن خود را با دست چپ گرفته و انگشت اشاره دست راست را تکان دهند؟ حکمت این کار چیست؟

این عمل پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در هنگام خواندن دعای ماه رجب است که اسم خاصی ندارد بلکه بخاطر خشوع و خضوع ایشان نسبت به خداوند تبارک و تعالی می‌باشد و ما هم این عمل را بخاطر تأسی به حضرت امام جعفر صادق علیه السلام و خشوع و خضوع به درگاه احدیت انجام می‌دهیم.

1. این عمل پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در هنگام خواندن دعای ماه رجب اسم خاصی ندارد بلکه بخاطر خشوع و خضوع ایشان نسبت به خداوند تبارک و تعالی می باشد و ما هم این عمل را بخاطر تأسی به حضرت امام جعفر صادق علیه السلام و خشوع و خضوع به درگاه احدیت انجام می دهیم.
در منابع روایی این گونه نقل شده است: «… قَالَ ثُمَّ مَدَّ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (ع) یَدَهُ الْیُسْرَى فَقَبَضَ عَلَى لِحْیَتِهِ وَ دَعَا بِهَذَا الدُّعَاءِ وَ هُوَ یَلُوذُ بِسَبَّابَتِهِ الْیُمْنَى، ثُمَّ قَالَ بَعْدَ ذَلِکَ یَا ذَا الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَام‏…»؛ راوی می گوید: پس امام صادق (ع) با دست چپش، ریش خود را گرفت و این دعا را می خواند، در حالی که درخواست پناهندگی می کرد، با انگشت سبابه راست خود … .»
(بحار الانوار، ج 95، ص 390)

«یلوذ» در این جا به معنای درخواست پناهندگی است ؛ یعنی با انگشت راست خود در این هنگام درخواست پناه می کرد.

2. با توجه به شواهد ، به احتمال قوی ، قرار دادن دست ها و انگشتان در این وضعیت در آن زمان، نشانی از پناه خواستن و نوعی تضرع و زاری به شمار می آمد و به معنای تسلیم بود؛ چنان که اکنون بلند کردن دست ها علامت تسلیم است؛ به همین دلیل امام (ع) هنگام خواندن این دعا، خود را با این وضعیت به پروردگار پناهنده می کرد، اگر چه امروزه این گونه عرفی وجود ندارد.

3. لازم به ذکر است انجام این عمل به قصد رجا و امید ثواب اشکالی ندارد.

4. در مورد این که حکمت این کار چیست؟! باید گفت آنچه مسلم است ماهیت این عمل همان به خود گرفتن حالت التجا و خضوع در برابر خداوند است و نوعی اظهار عجز در برابر عظمت باری تعالی محسوب می شود.

مطالعه بیشتر:

islamquest.net/fa/archive/question/fa22161
pasokhgoo.ir/node/69252
hawzah.net/fa/Question/View/63715